คณะรัฐประหารยึดอำนาจในวันที่ 6 ตุลาคม 2519 และออกคำสั่งเปลี่ยนแปลงกฎหมายมากมาย หนึ่งในนั้นได้แก้ไขประมวลกฎหมายอาญาเพิ่มโทษ 12 มาตราที่เกี่ยวกับการ "หมิ่น" เป็นมรดกตกทอดไว้ในกฎหมายไทย เป็นอุปสรรคต่อเสรีภาพการแสดงออก การวิพากษ์วิจารณ์รัฐและสังคมต่อเนื่องมาทุกยุคสมัย
ในประวัติศาสตร์โลกที่ผ่านมา มีการจัดประชามติหลากหลายครั้งที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางการเมืองขนานใหญ่ กรณีของอิตาลีในปี 2489 และชิลีในปี 2563 แสดงให้เห็นถึงแรงกดดันจากประชาชนที่สั่นสะเทือนทำให้แม้แต่สถาบันกษัตริย์หรือรัฐธรรมนูญของเผด็จการก็ต้องล้มหายไป
หลังจากร่าง #แก้รัฐธรรมนูญ ผ่านความเห็นชอบของรัฐสภา เมื่อ 10 กันยายน 2564 เป็นครั้งแรกที่รัฐธรรมนูญ 2560 แก้ไขสำเร็จ นายกฯ ได้นำร่างขึ้นทูลเกล้าฯ แล้วเมื่อ 4 ตุลาคม 2564 มีประเด็นต่อมาว่าพระมหากษัตริย์ทรงมีพระราชอำนาจในการยับยั้ง (Veto) ร่าง #แก้รัฐธรรมนูญ หรือไม่
บทเรียนทางประวัติศาสตร์ พบว่าคณะรัฐประหารไทยพยายามสร้างพรรคทหารขึ้นเพื่อสืบทอดอำนาจผ่านการเลือกตั้งเรื่อยมาหลายยุคสมัยแล้ว ซึ่งพรรคทหารแต่ละยุคก็มีรูปแบบและให้ผลลัพธ์ที่แตกต่างกัน
จากกรณี "ปลดสามเจ้าคณะจังหวัด" และ "กฎมหาเถรสมาคมห้ามสงฆ์เรียนอย่างคฤหัสถ์" ที่เกิดไล่เลี่ยกัน มีจุดร่วม คือ องค์กรผู้ใช้อำนาจเป็น “มหาเถรสมาคม” องค์กรปกครองฝ่ายสงฆ์ในไทย ที่มีอำนาจจัดระเบียบคณะสงฆ์ ปลดเจ้าคณะจังหวัด รวมไปถึงการออกคำสั่งเพื่อให้คณะสงฆ์ปฏิบัติไปในทิศทางเดียวกัน
ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา วางกรอบไว้ว่า การที่เจ้าหน้าที่ตำรวจจะเข้าตรวจค้นบ้าน หรือ รถ จะกระทำได้ต่อเมื่อมีหมายหรือคำสั่งจากศาล และถ้าจะทำการตรวจค้นโดยไม่มีหมายศาลก็ต้องเป็นกรณีที่เข้าตามข้อยกเว้น เช่น มีเหตุร้าย มีการกระทำความผิดซึ่งหน้า หรือมีหลักฐานอย่างแน่นแฟ้นว่ามีผู้ร้ายเข้าไปหลบหนี นอกจากนี้ การจะเข้าตรวจค้นบ้านคนยามวิกาล หรือ เวลากลางคืนจะกระทำไม่ได้ เว้นแต่มีเหตุร้าย หรือ มีเหตุฉุกเฉิน เช่น ผู้กระทำความผิดจะหลบหนี เป็นต้น
นับจนถึงต้นเดือนตุลาคม พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีได้อาศัยอำนาจตามมาตรา 9 แห่งพระราชกำหนดบริหารสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548 (พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ) ออกข้อกำหนดเพื่อแก้ไขสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด 19 ทั้งสิ้น 34 ฉบับ และยังแต่งตั้งให้พล.อ.เฉลิมพล ศรีสวัสดิ์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ในฐานะหัวหน้าผู้รับผิดชอบในการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินในส่วนนที่เกี่ยวกับความมั่นคง พล.อ.เฉลิมพลก็ได้ออกประกาศหัวหน้าผู้รับชอบฯเรื่อง ห้ามการชุมชุม การทำกิจกรรม การมั่วสุม ที่ก่อให้เกิดการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19 ) รวมแล้ว 11 ฉบับ กลายเป็นกฎหมายหลักที่ถูกนำมาใช้สั่ง "ห้ามชุมนุม" และดำเนินคดีผู้ชุมนุมตามหลัง
5 ตุลาคม 2564 ที่ศาลแพ่ง ถนนรัชดาภิเษก ยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้จัดการโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน ชุมาพร แต่งเกลี้ยง กลุ่มเฟมินิสต์ปลดแอก และ ครูใหญ่-อรรถพล บัวพัฒน์ กลุ่มราษฎรโขง ชี มูล จำเลยที่ 1-3 ตามลำดับร่วมกันเป็นโจทก์ยื่นฟ้องพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีกับพวกรวม 6 คน
ประเทศไทย เคยออกกฎหมายเพื่อนิรโทษกรรมเหตุการณ์ทางการเมืองอย่างน้อย 23 ครั้ง ในจำนวนนั้น 11 ครั้งเป็นการนิรโทษกรรมแก่บรรดาคณะรัฐประหารที่เข้ามายึดอำนาจ ชวนย้อนดูประวัติศาสตร์การนิรโทษกรรมของประเทศไทยว่าตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ถูกนำไปใช้ในเรื่องใดบ้าง
วันที่ 10 กันยายน 2564 ที่ประชุมรัฐสภาร่วมกันของทั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภา มีกำหนดพิจารณาลงมติวาระสามร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญ “ระบบเลือกตั้ง” ให้เป็นบัตรสองใบคล้ายคลึงกับระบบเลือกตั้งในรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 โดยหากร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญได้รับความเห็นชอบจากที่ประชุมรัฐสภา ก็ไม่ได้หมายความว่าการแก้ไขรัฐธรรมนูญจะเสร็จสิ้น และได้ใช้ระบบเลือกตั้งใหม่กันในทันที แต่ยังมีหลายขั้นตอนกว่าระบบเลือกตั้งบัตรสองใบนี้จะถูกใช้อย่างเป็นทางการ
