พระราชบัญญัติประกันสังคม ฉบับที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน ใช้มาตั้งแต่พ.ศ. 2533 โดยทำหน้าที่ดูแลสวัสดิภาพ การรักษาพยาบาลให้กับลูกจ้างที่อยู่ในระบบการจ้างแรงงาน โดยลูกจ้างและนายจ้างมีหน้าที่จ่ายเงินสมทบเข้ากองทุนส่วนหนึ่ง รัฐจ่ายอีกส่วนหนึ่ง ซึ่งในปัจจุบันรายรับของกองทุนนั้นมากกว่ารายจ่ายมาก ทำให้เงินสะสมของกองทุนยังเหลืออยู่เป็นจำำนวนมาก
ประสบการณ์ของคนทำงานในแวดวงแรงงานเอง พบปัญหาในระบบประกันสังคมเดิม ตามกฎหมายฉบับนี้หลายประการ ทั้งในเรื่องการบริหารจัดการกองทุน และสิทธิประโยชน์ของผู้ประกันตน
คณะกรรมการสมานฉันท์แรงงานไทย เครือข่ายแรงงานนอกระบบ เครือข่ายปฏิบัติการเพื่อแรงงานข้ามชาติ องค์กรพัฒนาเอกชนด้านแรงงาน นักกฎหมาย และแผนงานพัฒนาคุณภาพชีวิตแรงงาน สสส. เห็นตรงกันว่า ร่างแก้ไขพ.ร.บ.ประกันสังคม ฉบับที่รัฐบาลเสนอไว้ ยังขาดสาระสำคัญอีกหลายประการ จึงร่วมมือกันจัดทำร่างพ.ร.บ.ประกันสังคม ฉบับบูรณาการแรงงานขึ้น โดยหวังว่าจะนำไปเสนอต่อสภาฯ เพื่อให้พิจารณาควบคู่กับร่าง พ.ร.บ.ฉบับของรัฐบาล
ร่างพ.ร.บ.ประกันสังคม ฉบับบูรณาการแรงงาน ได้จัดทำขึ้นเพื่อแก้ปัญหาต่างๆ ที่แรงงานประสบพบเจอจากการใช้บริการประกันสังคม ตัวอย่างเช่น
ให้คณะกรรมการฝ่ายลูกจ้างมาจากการเลือกตั้งทางตรง
ตามกฎหมายเดิมตัวแทนฝ่ายลูกจ้างที่เข้าไปเป็นคณะกรรมการประกันสังคม จะเป็นคนเดิมๆ ขณะที่ผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกตั้งคณะกรรมการ ก็มีเพียง องค์กรสหภาพแรงงานเท่านั้น ซึ่งเป็นเพียงส่วนน้อยเมื่อเทียบกับจำนวนสมาชิกประกันสังคม ประมาณเก้าล้านกว่าคน
ตามร่างฉบับนี้ จึงกำหนดให้ที่มาของคณะกรรมการประกันสังคม โดยเฉพาะฝ่ายลูกจ้าง มาจากการเลือกตั้งโดยตรงของผู้ประกันตน โดยผู้สมัครต้องมีผู้ประกันตน 100 คน ให้การรับรอง (มาตรา 8 เพิ่มมาตรา 8ทวิ)
เพิ่มค่าปรับนายจ้าง กรณีไม่ส่งเงินสมทบ
ระบบการจ่ายเงินสมทบเข้ากองทุนตามกฎหมายเดิม กำหนดให้นายจ้างหักเงินค่าจ้างที่จะจ่ายให้แก่ลูำกจ้างเพื่อนำส่งเป็นเงินสมทบประกันสังคมได้เลย แต่เมื่อนายจ้างหักเงินแล้วไม่นำส่ง หรือ นำส่งไม่ครบจำนวน ทำให้ผู้ประกันตนมีปัญหาในกรณีจะใช้สิทธิประโยชน์ต่างๆ ก็ไม่สามารถใช้สิทธิได้ทันที หรือไม่สามารถใช้สิทธิของตนตามที่ควรจะเป็น หากบางรายที่ไม่ได้ยื่นเรื่องร้องเรียนก็จะไม่ได้รับสิทธิของตนเลย
ดังนั้น ตามร่างฉบับนี้ จึงกำหนดว่า กรณีนายจ้างหักเงินค่าจ้างลูกจ้างแล้ว ไม่นำส่งเงินสมทบเข้ากองทุน หรือ ส่งไม่ครบจำนวน ให้เพิ่มเงินค่าปรับจากเดิมร้อยละสอง เป็น ร้อยละสี่ของจำนวนเิงินที่ยังขาดอยู่
(มาตรา 26 แก้ไขมาตรา 49)
บริการไม่มีมาตรฐาน ย้ายไปโรงพยาบาลอื่นก็ได้
ตามกฎหมายเดิม สามารถใช้บริการทางการแพทย์สามารถได้เฉพาะสถานพยาบาลตามสิทธิเท่านั้น ยกเว้นกรณีฉุกเฉิน ทำให้ผู้ประกันตนไม่ได้รับการบริการทางการแพทย์อย่างดีเท่าที่ควรและไม่ได้รับความสะดวก
ตามร่างฉบับใหม่ กำหนดให้การใช้บริการทางการแพทย์สามารถใช้ได้ทุกสถานพยาบาล ที่อยู่ในความตกลงของสำนักงานประกันสังคม และสามารถย้ายสถานพยาบาลได้ ถ้าการรักษาหรือการบริการไม่ได้มาตรฐาน
(มาตรา 32 แก้ไขมาตรา 59)
ขยายความคุ้มครองเมื่อสิ้นสภาพการเป็นลูกจ้าง
ตามกฎหมายเดิมเมื่อลูกจ้างพ้นจากการเป็นลูกจ้างจะได้รับความคุ้มครองจากกองทุนต่อไปอีกหกเดือน ซึ่งตามปกติเมื่อลูกจ้า่งพ้นจากการทำงานและยังไม่มีงานใหม่ จะไม่มีรายได้ในการยังชีพ เพื่อบรรเทาความเดือดร้อน
ตามร่างฉบับนี้ จึงให้ขยายความคุ้มครองลูกจ้างเพิ่มขึ้น เป็น แปดเดือน หรือ สิบสองเดือน ขึ้นอยู่กับว่าผู้นั้นจ่ายเงินสมทบเข้ากองทุนมานานเท่าใด
(มาตรา 18 แก้ไขมาตรา 38)
คุ้มครองผู้่ประกันตนตั้งแต่วันแรก
ตามกฎหมายเดิม ต้องเป็นผู้ประกันตนแล้วอย่างน้อยสามเดือน จึงสามารถใช้บริการทางการแพทย์ในกรณีประสบอันตรายหรือเจ็บป่วยได้ หากในระหว่างยังไม่ครบกำหนดสามเดือนลูกจ้างเกิดประสบอันตราย หรือเจ็บป่วยก็ต้องรับภาระค่าใช้จ่ายต่างๆเอง
ตามร่างฉบับใหม่จึงกำหนดให้ลูกจ้างผู้ประกันตน สามารถใช้สิทธิรับบริการทางการแพทย์ได้ตั้งแต่วันแรกที่เข้าเป็นลูกจ้าง และหากมีสิทธิรับบำเหน็จหรือบำนาญชราภาพ ก็ให้สามารถใช้สิทธิรับบริการทางการแพทย์ จนกว่าจะตาย
นอกจากนี้ ตามร่างพ.ร.บ.ประกันสังคมฉบับนี้ยังแก้ไขบทบัญญัติต่างๆ ให้ระบบประกันสังคมขยายความคุ้มครองไปถึงลูกจ้างชั่วคราวทุกประเภทของส่วนราชการ ลูกจ้างทำงานบ้านอันมิได้ประกอบธุรกิจรวมอยู่ด้วย ผู้รับงานไปทำที่บ้าน และแรงงานข้ามชาติด้วย
ร่างพ.ร.บ.ประกันสังคม ฉบับบูรณาการแรงงาน แก้ไขเพิ่มเติมกฎหมายประกันสังคมฉบับเดิมทั้งหมด 28 ประเด็น (ดูรายละเอียดได้ตามไฟล์แนบ) เพื่อให้คุ้มครองประโยชน์ของผู้ประกันตนได้สมบูรณ์ที่สุด ถือเป็นร่างกฎหมายที่เกิดจากความร่วมมือขององค์กรแรงงานหลายๆ ภาคส่วน เพื่อหวังสร้างสวัสดิภาพร่วมกันของลูกจ้างและนายจ้าง ทุกคนทุกชนชั้น
เครือข่ายแรงงานหวังจะส่งร่าง พ.ร.บ.ประกันสังคม ฉบับบูรณาการแรงงาน เข้าสู่การพิจารณาของรัฐสภาโดยการระดมรายชื่อจากประชาชน ให้ครบ 10,000 รายชื่อ
ไฟล์แนบ