สรุปคำพิพากษา คดีไล่ชาวบ้านออกจากที่ทำกินชุมชุนบ่อแก้ว อ.คอนสาร จ.ชัยภูมิ

ศาลฎีกาแผนกคดีสิ่งแวดล้อม วินิจฉัยพอสรุปได้ดังนี้

1. ข้อเท็จจริงสรุปได้ว่า จำเลยกับพวกรวมประมาณ 200 คน ได้เข้าไปในสวนป่าคอนสาร และถือครอบครองที่ดินประมาณ 84 ไร่ อันเป็นที่ดินพิพาท ปลูกเพิงพักอาศัยกว่า 50 หลัง ได้นำพืชยืนต้นและพืชล้มลุกมาปลูกระหว่างต้นยูคาลิปตัสของโจทก์ และจัดตั้งเป็นชุมชน ชื่อชุมชนบ้านบ่อแก้ว
2. จำเลยต่อสู้ว่า ชาวบ้านเข้าครอบครองทำประโยชน์ที่ดินพิพาทมาก่อนจะมีประกาศเขตป่าสงวน และได้ยื่นคำร้องแจ้งการครอบครองที่ดินต่อนายอำเภอคอนสารแล้ว โดยจำเลยที่ 24 มีสำเนาใบรับคำร้องเป็นหลักฐาน จำเลยที่ 6 มีสำนักแบบแจ้งการครอบครองที่ดินของบิดา ที่ได้รับการตกทอดมาเป็นหลักฐาน 
3. ศาลเห็นว่า พ.ร.บ.ป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ.2507 มาตรา 12 ซึ่งเป็นกฎหมายที่ใช้บังคับในขณะเกิดเหตุ บัญญัติว่า บุคคลใดอ้างว่า มีสิทธิหรือได้ทำประโยชน์อยู่ก่อนวันกำหนดเขตป่าสงวนแห่งชาติ ให้ยื่นคำร้องเป็นหนังสือต่อนายอำเภอหรือปลัดอำเภอภายใน 90 วัน ถ้าไม่ยื่นคำร้องให้ถือว่าสละสิทธิ โดยไม่ให้ใช้บังคับกับคนที่มีสิทธิอยู่ตามประมวลกฎหมายที่ดิน เมื่อได้รับคำร้องแล้ว ตามมาตรา 13 จะมีคณะกรรมการพิจารณากำหนดค่าทดแทนให้ตามที่เห็นสมควร ถ้าหากผู้ร้องไม่พอใจในค่าทดแทนมีสิทธิอุทธรณ์ต่อรัฐมนตรีได้ จากกฎหมายดังกล่าวจึงไม่ทำให้ผู้ร้องมีสิทธิครอบครองที่ดินแต่อย่างใด 
4. พยานหลักฐานที่จำเลยนำสืบมา มีเพียงพยานบุคคล ไม่มีหลักฐานการครอบครองทำประโยชน์ในที่ดินมาแสดง แม้จำเลยที่ 4 มีหลักฐานการเสียภาษีบำรุงท้องที่ หรือ ใบ ภ.ท.บ.5 จำเลยที่ 3, 5, 8, 15, 24, 29 มีหลักฐานการครอบครองทำประโยชน์เป็นใบเสียภาษีบำรุงท้องที่ หรือ ใบ ภ.ท.บ.6 ซึ่งเอกสารใบเสียภาษี ไม่ใช่เอกสารที่แสดงการมีสิทธิในที่ดินตามประมวลกฎหมายที่ดิน และข้อเท็จจริงไม่ปรากฏว่าชัดว่า เป็นที่ดินที่อยู่ในเขตพิาพท แม้จำเลยที่ 24 มีสำเนาใบรับคำร้องมาแสดง ก็ไม่ปรากฏชัดว่า เป็นคำร้องเรื่องใดที่จะแสดงให้เห็นว่า จำเลยที่ 24 มีสิทธิในที่ดินก่อนประกาศเขตป่าสงวน  แม้จำเลยที่ 6 มีสำเนาแบบแจ้งการครอบครองที่ดิน ส.ค.1 ของบิดาซึ่งได้รับมาเป็นมรดก แต่เลขที่ดินไม่ตรงกัน จึงฟังไม่ได้ว่า เป็นที่ดินแปลงเดียวกัน ข้ออ้างของจำเลยจึงฟังไม่ขึ้น
5. แม้จะเคยมีมติคณะรัฐมนตรีผ่อนผันให้อยู่อาศัยในที่ดินพิพาทไปพลางก่อน และมีรายงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติให้ยกเลิกสวนป่าคอนสาร แต่มติคณะรัฐมนตรีไม่ใช่กฎหมาย เป็นเรื่องการสั่งการในนโยบายทั่วๆ ไป และเพียงให้แนวทางหน่วยงานของรัฐที่จะยอมผ่อนปรนให้แก่ราษฎรเท่านั้น ซึ่งไม่ตัดอำนาจฟ้องคดีของโจทก์ ส่วนมติของหน่วยงานต่างๆ ก็เป็นเพียงความเห็นเพื่อเสนอแนะให้ผู้มีอำนาจพิจารณาปฏิบัติตามและการที่ผู้มีอำนาจจะทำตามมติดังกล่าวและนำที่ดินไปจัดสรรให้ราษฎรทำกินได้หรือไม่ก็ต้องอยู่ภายใต้กฎหมายเรื่องนั้นๆ เมื่อไม่มีการปฏิบัติตามและมีคำสั่งจากกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้ดำเนินคดีตามกฎหมาย จำเลยจึงไม่อาจอ้างสิทธิใดๆ ที่จะอยู่ในที่ดินพิพาทได้ 
6. ที่ดินพิพาทยังคงเป็นป่าสงวนแห่งชาติ ซึ่งกรมป่าไม้ทำบันทึกมอบการดูแลรักษาและใช้ประโยชน์​สวนป่าที่โจทก์ปลูกตามเงื่อนไขสัมปทานทำไม้ ให้กับบริษัท ไม้อัดไทย จำกัด จำเลยจึงไม่อาจเข้าไปรบกวนสิทธิของโจทก์ได้ 
7. การที่จำเลยอ้างว่า การเข้าไปทำกินของจำเลยเป็นการใช้สิทธิตามรัฐธรรมนูญ 2550 มาตรา 85 เรื่องการกระจายถือครองที่ดินในรูปแบบโฉนดชุมชนนั้น เห็นว่า รัฐธรรมนูญที่ใช้บังคับอยู่ในขณะเกิดเหตุกำหนดแนวนโยบายด้านที่ดินของรัฐ มิใช่บทบัญญัติให้สิทธิแก่ประชาชนในการเรียกร้องให้หน่วยงานรัฐต้องปฏิบัติ การดำเนินนโยบายกระจายการถือครองที่ดินอย่างเป็นธรรมจะต้องมีกฎหมายออกมารองรับเสียก่อน แต่ปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายเกี่ยวกับการกระจายการถือครองที่ดินในรูปแบบโฉนดชุมชนออกมาใช้บังคับ จำเลยจึงไม่อาจอ้างรัฐธรรมนูญ 2550 มาตรา 85 ได้
8. การที่จำเลยเข้าไปอยู่ในที่ดินพิพาทซึ่งโจทก์เป็นผู้มีสิทธิครอบครองดูแลรักษาและใช้ประโยชน์ จึงเป็นการทำละเมิดต่อโจทก์ โจทก์มีสิทธิฟ้องขับไล่ได้ ที่จำเลยบางคนอ้างว่า เป็นกลุ่มองค์กรชาวบ้านเข้าไปเพื่อเยี่ยมเยียนชาวบ้านนั้น เห็นว่า พยานโจทก์เป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐตรวจสอบข้อเท็จจริงจากรายงานและพบว่า จำเลยเข้าไปที่ดินพิพาทบ่อยเกินความจำเป็น และยังมีบทบาทเป็นผู้นำชุมชนด้วย พยานโจทก์ไม่ใช่พยานบอกเล่า และไม่มีสาเหตุโกรธเคืองกับจำเลยมาก่อน เชื่อว่า เบิกความไปตามความจริง 
9. พยานหลักฐานที่โจทก์นำสืบมามีน้ำหนักมากกว่าจำเลย ตามที่ศาลล่างทั้งสองวินิจฉัยไว้โดยละเอียดและชอบด้วยเหตุผลแล้ว ศาลฎีกาเห็นพ้องด้วย พิพากษายืน