เลือกตั้ง 62: รวมเหตุการณ์วันเลือกตั้งล่วงหน้า

17 มีนาคม 2562 วันใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้า และใช้สิทธิเลือกตั้งนอกเขต ที่จัดขึ้นพร้อมกันตามที่ว่าการอำเภอ และสำนักงานเขตทั่วประเทศ ซึ่งก่อนหน้านี้มีข้อกังวลว่า มีผู้ลงทะเบียนใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้ากันถึง 2.3 ล้านคน ซึ่งหากทาง กกต. จัดการระบบไม่ดีจะไม่สามารถอำนวยความสะดวกให้คนจำนวนมากได้ เป็นอุปสรรคต่อการออกเสียงเพื่อกำหนดอนาคตประเทศโดยประชาชน

ไอลอว์ส่งเจ้าหน้าที่ลงสังเกตการณ์ภาคสนามสี่จุด คือ เขตบางกะปิ เขตบางขุนเทียน เขตห้วยขวาง และอำเภอบางปะกง จ.ฉะเชิงเทรา และมีอาสาสมัครร่วมสังเกตการณ์และส่งข้อมูลเข้ามารวมกันอีกหลายเขต และติดตามการรายงานจากโซเชียลมีเดียโดยมีผู้ส่งคำถาม ข้อสงสัย และความผิดปกติเข้ามา

ภาพรวมพอสรุปได้ว่า ทุกเขตมีผู้มาใช้สิทธิจำนวนมากบรรยากาศค่อนข้างคึกคึก เจ้าหน้าที่ระดับปฏิบัติของเขตเลือกตั้งส่วนใหญ่มีความพยายามที่จะจัดการเลือกตั้งล่วงหน้าให้เป็นไปโดยเรียบร้อย เนื่องจากทราบว่า มีผู้ลงทะเบียนจะมาใช้สิทธิกันจำนวนมาก จึงพยายามจัดเตรียมสถานที่โดยการไปขอใช้สถานที่อื่น เช่น เขตบางกะปิใช้โรงเรียนสองแห่ง เขตบางขุนเทียนใช้ห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลพระรามสอง เป็นต้น และพยายามติดป้าย ออกแบบระบบการแยกผู้มาใช้สิทธิ อย่างไรก็ดี มาตรฐานการทำงานแต่ละแห่งยังแตกต่างกันไป เช่น บางแห่งแบ่งแยกจังหวัดของผู้มาใช้สิทธิตามภาค บางแห่งแบ่งแยกจังหวัดโดยเรียงตามลำดับตัวอักษร

เท่าที่สังเกตการณ์และรอรับรายงานยังไม่มีข้อมูลเกี่ยวกับการทุจริตการเลือกตั้งที่สามารถพบเห็นได้ แต่ก็พบข้อบกพร่องในการทำงานของ กกต. และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ดังนี้

1. สถานที่เลือกตั้งหลายแห่งยังออกแบบระบบไม่ดี ทำให้คนที่มาใช้สิทธิต้องต่อแถวรอเป็นระยะเวลานานกว่าจะได้ใช้สิทธิ ได้รับแจ้งว่า ผู้ไปใช้สิทธิที่เขตคลองสาน ใช้เวลารอคิวถึงเกือบสองชั่วโมง ส่วนที่ศูนย์การแสดงสินค้านานาชาติ จังหวัดเชียงใหม่ มีปัญหาเนื่องจากประตูเข้าอาคารมีประตูเดียว และทุกคนต้องเบียดกันเพื่อแย่งเข้าไปในตัวอาคาร ในช่วงประมาณ 11.00-14.00 เป็นช่วงเวลาที่มีคนมาใช้สิทธิมากที่สุดแทบทุกเขต ซึ่งเป็นช่วงที่อากาศร้อน ที่เขตบางขุนเทียนเจ้าหน้าที่ก็พยายามจัดแถวใหม่และเอาสแลนมากางบังแดดให้ มีรายงานจากสำนักงานเขตห้วยขวางด้วยว่า มีคนที่รอคิวและเป็นลมไประหว่างรออย่างน้อยสองคน

2. การติดประกาศรายชื่อผู้สมัครพร้อมหมายเลข ยังมีปัญหามากที่เขตห้วยขวาง โดยตั้งแต่เช้าที่เริ่มการใช้สิทธิเลือกตั้งในเวลา 08.00 น. เจ้าหน้าที่ยังไม่ได้รับเอกสารรายชื่อผู้สมัครจาก กกต. มา จึงประกาศขออภัยผู้มาใช้สิทธิทุกคนก่อน ต่อมาเวลาประมาณ 10.30 น. มีรายชื่อผู้สมัครบางเขตมาติดแลัว แต่เมื่อตรวจสอบในเวลาประมาณ 11.00 น. พบว่า รายชื่อที่ติดไว้นั้นถูกเอาออก และนำมาติดใหม่ในเวลาประมาณ 12.30 เนื่องจากบัญชีรายชื่อในตอนเช้าเอารายชื่อผู้สมัครจาก กทม. ทั้งหมด ไม่ใช่ผู้สมัครจากหลายจังหวัดตามที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งนอกเขตในวันนี้จะเดินทางมาดู จากการเดินตรวจสอบบอร์ดทุกจุดในเวลาบ่าย พบว่า ส่วนใหญ่ติดรายชื่อผู้สมัครได้ถูกต้องแล้ว แต่ยังมีบางจังหวัด เช่น ขอนแก่น ร้อยเอ็ด ที่ไม่ได้ติดรายชื่อผู้สมัครเลย

ด้านเขตบางกะปิก็มีปัญหาเล็กน้อย เมื่อช่วงเช้ามีผู้มาใช้สิทธิทักท้วงว่า รายชื่อผู้สมัครพร้อมหมายเลขของจังหวัดสตูลหายไป แต่เมื่อทักท้วงแล้วเจ้าหน้าที่ก็นำมาติดไว้ และในจังหวัดตรัง เขต1 รายชื่อผู้สมัครพรรคเพื่อธรรมหายไป

3. การติดประกาศรายชื่อผู้สมัครพร้อมหมายเลข ทั้งที่เขตบางกะปิ เขตบางขุนเทียน และเขตห้วยขวาง ยังมีรายชื่อผู้สมัครจากพรรคไทยรักษาชาติ ซึ่งถูกสั่งยุบพรรคไปแล้ว อยู่ครบทุกจังหวัด โดยเจ้าหน้าที่อธิบายว่า ทาง กกต. จัดทำรายชื่อไว้เช่นนี้และให้ใช้ชุดเดิมที่มีไป

4. มีรายงานจากผู้ไปใช้สิทธิคนหนึ่งว่า ลงทะเบียนเลือกตั้งล่วงหน้าไว้แล้ว แต่เมื่อไปถึงพบว่า ไม่มีชื่ออยู่ในรายชื่อผู้มีสิทธิ ซึ่งในเขตดังกล่าวพบว่า มีผู้ที่หาชื่อไม่พบหลายคน โดยเจ้าหน้าที่แก้ปัญหาโดยออกบัตรเลือกตั้งใหม่ให้ และให้เขียนรายชื่อเพิ่มลงไปโดยเจ้าหน้าที่ลงลายมือชื่อกำกับ และก็สามารถใช้สิทธิได้

5. การแจกบัตรเลือกตั้งผิดเขต ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่สุดที่มีในวันเลือกตั้งนอกเขต เจ้าหน้าที่ที่ทำหน้าที่แจกบัตรเลือกตั้งหลายหน่วย แจกบัตรเลือกตั้งให้ผู้ใช้สิทธิไม่ตรงกับเขตของผู้ใช้สิทธิคนนั้นๆ ซึ่งบางคนทักท้วงและมีการปรับเปลี่ยนแก้ไขได้ทัน แต่หลายคนที่ไม่ได้ทักท้วง หรือเจ้าหน้าที่ไม่แก้ไขให้ จึงกากบาทไปในบัตรที่ผิดเขต และมีแนวโน้มว่า เมื่อเปิดมานับจะถูกนับเป็นบัตรเสีย เท่าที่ไอลอว์เก็บข้อมูลจนถึงเวลาประมาณ 18.30 น. มีคนแจ้งเรื่องการได้รับบัตรเลือกตั้งผิดมาแล้วอย่างน้อย 35 กรณี ในหน่วยเลือกตั้งแตกต่างกัน

สำหรับผู้ที่พบเห็น หรือได้รับผลกระทบจากการแจกบัตรเลือกตั้งผิด ช่วยกันส่งข้อมูลเข้ามาเพิ่มได้ทาง Googleform ที่ไอลอว์ได้จัดทำขึ้นเพื่อเก็บข้อมูล โดยจะเปิดเผยตัวตนหรือไม่ก็ได้

ภาพรวมตลอดทั้งวันพบว่า หากใครไปใช้สิทธิในช่วงเช้า หรือช่วงเย็นใกล้ปิดหีบ จะได้รับการอำนวยความสะดวกโดยรวดเร็ว พบปัญหาน้อย แต่ในช่วงกลางวันคนจะไปใช้สิทธิเยอะ และมีเสียงวิจารณ์ กกต. ดังมาจากผู้ไปใช้สิทธิจำนวนมาก อาสาสมัครและผู้อ่านทางบ้านได้ส่งข้อมูลเข้ามาว่า หลายเขตการจัดการเลือกตั้งล่วงหน้าเรียบร้อยดี อำนวยความสะดวกให้ผู้มาใช้สิทธิได้ไม่มีปัญหา เช่น เขตพระนคร เขตสัมพันธวงศ์ เขตบางเขต เขตหลักสี่ เขตดินแดง ศาลากลางนนทบุรี ส่วนเขตที่ได้ยินเสียงพร่ำบ่นว่าต้องรอคิวนานมาก เช่น เขตคันนายาว เขตสวนหลวง เขตธนบุรี เขตภาษีเจริญ เขตราชเทวี อ.แก่งคอย จ.สระบุรี เป็นต้น

ใครพบเห็นเหตุการณ์ความผิดปกติ ทั้งการทุจริตเลือกตั้ง หรือการปฏิบัติงานที่ไม่มีประสิทธิภาพหรือไม่ถูกต้องตามกฎหมายของเจ้าหน้าที่ กกต. ช่วยกันแจ้งข้อมูลเข้ามา และช่วยกันส่งต่อเพื่อหวังเห็นการปรับปรุงพัฒนาระบบและการทำงานของ กกต. ให้ทันการเลือกตั้งใหญ่ในวันที่ 24 มีนาคม 2562 ด้วย