คนไทยในต่างแดนทยอยใช้สิทธิทางไปรษณีย์แต่หากกา “ทษช” ถือเป็นบัตรเสีย

วันที่ 23 มกราคม 2562 รัฐบาลประกาศพระราชกฤษฎีกาให้มีการเลือกตั้งเป็นการทั่วไป ซึ่งในวันเดียวกันคณะกรรมการเลือกตั้ง (กกต.) ก็ประกาศวันเลือกตั้งพร้อมแถลงปฏิทินการเลือกตั้ง กำหนดให้มีการเลือกตั้งทั่วไปในวันที่ 24 มีนาคม 2562 เลือกตั้งล่วงหน้านอกเขต วันที่ 17 มีนาคม 2562 สำหรับการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร กกต. เพียงแต่กำหนดกรอบเวลากว้างๆ ระหว่างวันที่ 4 – 16 มีนาคม 2562 เท่านั้นส่วนวัน เวลา วิธีการ และสถานที่การใช้สิทธิขึ้นอยู่กับแต่ละสถานที่จะกำหนด

การเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร บางที่ส่งไปรษณีย์ได้ บางที่ต้องไปด้วยตัวเอง

จากการสำรวจเว็บไซต์ของสถานทูตไทยในต่างประเทศพบว่ามีวิธีการออกเสียงอยู่สองแบบ คือ วิธีที่หนึ่ง การมาใช้สิทธิด้วยตัวเองที่สถานทูต หรือสถานที่อื่นที่สถานทูตกำหนด เช่น ตามประกาศของสถานเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงมะนิลา ประเทศฟิลิปปินส์   สถานเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงอิสลามาบัด ประเทศปากีสถาน และสถานเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงพนมเปญ ประเทศกัมพูชา วิธีการเลือกตั้งในประเทศดังกล่าวผู้มีสิทธิต้องมาลงคะแนนด้วยตัวเอง

นอกจากนี้สถานทูตก็พยายามอำนวยความสะดวกด้วยการจัดหน่วยเลือกตั้งเคลื่อนที่นอกสถานทูตหรือเมืองหลวงในเมืองที่อาจมีคนไทยอาศัยอยู่เยอะ เช่น ที่ฟิลิปปินส์มีการจัดหน่วยเลือกตั้งเคลื่อนที่ในเมืองเซบู  ที่ปากีสถานมีการจัดหน่วยเลือกตั้งเพิ่มเติมที่เมืองละฮอร์ และที่กัมพูชามีการจัดคูหาเคลื่อนที่ที่เสียมเรียบ เป็นต้น

วิธีที่สอง การเลือกตั้งทางไปรษณีย์ซึ่งสถานทูตจะส่งบัตรพร้อมเอกสารไปให้ผู้ออกเสียงตามที่อยู่ในต่างประเทศที่แจ้งไว้ จากนั้นผู้มีสิทธิก็เพียงแต่ใช้สิทธิแล้วปิดผนึกซองบรรจุบัตรส่งกลับมายังสถานทูตตามกำหนด อย่างไรก็ตามการออกเสียงด้วยไปรษณีย์เป็นวิธีการที่ใช้โดยสถานทูตไทยบางแห่งเท่านั้น 

ใช้สิทธิทางไปรษณีย์ไม่ยาก ไม่มีค่าใช้จ่าย แต่ต้องส่งบัตรคืนภายในเวลาที่กำหนด

สำหรับสถานทูตไทยที่เปิดให้ออกเสียงผ่านไปรษณีย์ก็มีอยู่ไม่น้อย เช่น สถานเอกอัครราชทูตไทยประจำประเทศนิวซีแลนด์ เวียดนาม  และเคนยา เป็นต้น จากการสัมภาษณ์ชาวจังหวัดภูเก็ตคนหนึ่ง ซึ่งปัจจุบันพำนักอยู่ที่ประเทศนิวซีแลนด์ เล่าประสบการณ์การใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรทางไปรษณีย์ให้ฟังว่า เธอได้ลงทะเบียนขอใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรทางอินเทอร์เน็ตตั้งแต่ก่อนเดินทางจากประเทศไทย โดยได้แจ้งที่อยู่ที่ประเทศนิวซีแลนด์ของเธอไว้ตอนลงทะเบียน 

ในวันที่ 6 มีนาคม 2562 บัตรเลือกตั้งมาถึงที่บ้านเธอโดยส่งมาในซองของไปรษณีย์นิสซีแลนด์ หรือ New Zealand Couriers เมื่อแกะซองดังกล่าวออกก็จะมีเอกสารต่างๆ ได้แก่

1) บัตรเลือกตั้ง

2) ซองจดหมายขนาดเล็กสีขาวที่จะต้องใช้ใส่บัตรเลือกตั้ง

3) ซองเอกสารสีน้ำตาลขนาดใหญ่ 

4) เอกสารระบุรายชื่อพรรคการเมืองทั้งหมดพร้อมโลโก้พรรค

5) เอกสารรายชื่อ ส.ส.แบบแบ่งเขตประจำเขตเลือกตั้งของเธอซึ่งมีรายชื่อ ภาพถ่าย หมายเลข และพรรคต้นสังกัดของผู้สมัครแต่ละคน 

6) เอกสาร ระบุว่าที่นายกรัฐมนตรีที่แต่ละพรรคยื่นต่อ กกต.

และ 7) ซองเอกสารของ New Zealand Couriers ที่จ่าหน้าซองถึงสถานเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงเวลลิงตัน

สำหรับวิธีการลงคะแนน ชาวภูเก็ตคนนี้ ระบุว่า ไม่ยาก เพราะเอกสารที่แนบมาในซองอธิบายขั้นตอนต่างๆ อย่างชัดเจน คือ 1) เธอต้องกรอกเอกสารลงรายมือชื่อรับรองว่าได้ใช้สิทธิจริงในวันที่เท่าไหร่ 2) จากนั้นก็กากบาทบนบัตรเลือกพรรคที่ต้องการและพับบัตรใส่ซองจดหมายสีขาวปิดผนึกซอง 3) นำซองจดหมายสีขาวไปใส่ในซองเอกสารสีน้ำตาลซองใหญ่ และแนบสำเนาบัตรประชาชนหรือพาสปอร์ตพร้อมรับรองสำเนาถูกต้องใส่ไปในซองเอกสารสีน้ำตาลด้วย 5) จากนั้นก็ปิดผนึกซองพร้อมเซ็นชื่อคร่อมบริเวณที่ปิดผนึก 6) แล้วนำซองสีน้ำตาลไปใส่ในซองของ New Zealand Couriers ที่จ่าหน้าซองถึงสถานเอกอัครราชทูตไทยประจำกรุงเวลลิงตัน 7) จากนั้นก็นำไปส่งที่สำนักงานของ New Zealand Couriers หรือโทรให้พนักงานมารับที่บ้านได้เลยโดยขั้นตอนทั้งหมดไม่มีค่าใช้จ่ายใดๆ 

สำหรับประเทศนิวซีแลนด์ ผู้ที่ใช้สิทธิทางไปรษณีย์จะต้องส่งบัตรเลือกตั้งกลับมาให้สถานทูตภายในวันที่ 13 มีนาคม 2562 เท่ากับว่าชาวภูเก็ตท่านนี้มีเวลา 7 วันนับจากวันที่ได้บัตรจนถึงวันที่ต้องส่งบัตรให้ถึงสถานทูต

ยุบพรรค “ทษช” อาจทำบัตรส่วนหนึ่งเป็นบัตรเสีย

ดังที่ระบุไปเบื้องต้นว่าการใช้สิทธินอกราชอาณาจักรเป็นเรื่องที่สถานทูตแต่ละแห่งจะไปบริหารจัดการกันเองตามกรอบเวลาที่กกต.กำหนดไว้กว้างๆ คือระหว่างวันที่ 4 – 16 มีนาคม 2562 จึงอาจมีผู้ใช้สิทธิส่วนหนึ่งที่ออกเสียงเลือกพรรคไทยรักษาชาติ (ทษช.) ไปตั้งแต่ก่อนที่พรรคจะถูกยุบโดยคำสั่งศาลรัฐธรรมนูญ เมื่อวันที่ 7 มีนาคม ที่ผ่านมา เช่น กรณีของสถานทูตไทยในปากีสถานที่กำหนดให้มีการเลือกตั้งที่สถานทูตในวันที่ 7 มีนาคม 2562 ระหว่างเวลา 10.00 น. – 18.30 น. ตามเวลาท้องถิ่นหรือเวลา 12.00 – 20.30 ตามเวลาประเทศไทย เท่ากับว่าคนไทยที่ไปใช้สิทธิเลือกตั้งที่กรุงอิสลามาบัดส่วนหนึ่งที่มาใช้สิทธิตั้งแต่เวลา 10.00 น. ถึงเวลาประมาณ 13.00 น. ตามเวลาท้องถิ่น จะใช้สิทธิไปก่อนที่จะทราบว่า “ทษช” ถูกศาลรัฐธรรมนูญสั่งยุบพรรค

สำหรับกรณีผู้ใช้สิทธิทางไปรษณีย์ แม้สถานทูตบางแห่งจะกำหนดวันส่งบัตรหลังวันที่ศาลมีคำสั่งยุบพรรค ทษช. เช่น สถานทูตไทยประจำกรุงฮานอย ประเทศเวียดนาม กำหนดให้ผู้ใช้สิทธิส่งบัตรกลับมาถึงสถานทูตภายในวันที่ 8 มีนาคม 2562 สถานทูตไทยประจำกรุงเวลลิงตัน ประเทศนิวซีแลนด์ กำหนดให้ส่งบัตรเลือกตั้งกลับถึงสถานทูตภายในวันที่ 13 มีนาคม 2562 และสถานทูตไทยประจำกรุงไนโรบี ประเทศเคนยา กำหนดให้ออกเสียงและส่งบัตรเลือกตั้งกลับคืนถึงสถานทูตภายในวันที่ 15 มีนาคม 2562 แต่อาจมีผู้ใช้สิทธิลงคะแนนก่อนรู้ผลการยุบพรรค ทษช. แล้ว โดยเฉพาะกรณีของสถานทูตไทยประจำกรุงฮานอยที่กำหนดให้ส่งบัตรคืนสถานทูตภายในวันที่ 8 มีนาคม หรือหนึ่งวันหลังการยุบพรรค ทษช. ผู้ใช้สิทธิจึงน่าจะต้องส่งบัตรคืนสถานทูตตั้งแต่ก่อนวันที่ 7 มีนาคม แล้ว 

ขณะที่กรณีของสถานทูตไทยประจำกรุงไนโรบี ที่แม้จะกำหนดเส้นตายการส่งบัตรคืนเกือบหนึ่งสัปดาห์หลังวันยุบพรรค แต่สถานทูตไทยประจำกรุงไนโรบีไม่เพียงต้องรับบัตรเลือกตั้งจากคนไทยในเคนยา หากแต่ต้องรับบัตรจากคนไทยที่พำนักในประเทศอื่นๆ ของแอฟริกาตะวันออก เช่น แทนซาเนีย เอธิโอเปีย และยูกานดาด้วย ซึ่งผู้มีสิทธิเลือกตั้งที่อยู่ในประเทศเหล่านั้นอาจจะรีบใช้สิทธิและส่งบัตรคืนตั้งแต่วันที่ 4 หรือ 5 มีนาคม แล้ว เพราะพวกเขาต้องส่งบัตรข้ามประเทศ ซึ่งก็เป็นที่น่าเสียดายว่าคนที่ใช้สิทธิเลือกพรรค ทษช. บัตรของเขาเหล่านั้นก็จะกลายเป็นบัตรเสียไป