ปฏิรูปก่อนบริหาร (อเมริกา)

โดย อาร์ม ตั้งนิรันดร

 

อเมริกาอาจจะได้ประธานาธิบดีที่อยู่ในตำแหน่งสั้นที่สุด เข้ามา "ปฏิรูป" เรื่องสำคัญที่สุดเรื่องเดียว ก่อนจะเปิดทางให้คนอื่นเข้ามา "บริหาร" ประเทศ

 

Lawrence Lessig อาจถือได้ว่าเป็นศาสตราจารย์กฎหมายที่มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักมากที่สุดในสหรัฐฯ เดิมเป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่อง IP และ Internet Law ต่อมาเขาเปลี่ยนมาศึกษาเรื่องคอร์รัปชั่นและประชาธิปไตย และได้ข้อสรุปว่า อเมริกาคอร์รัปชั่นรุนแรง และเป็นประชาธิปไตยจอมปลอม

 

วันนี้ตอนเช้า Lawrence Lessig ประกาศว่าจะ "ศึกษาความเป็นไปได้" ที่จะลงสมัครประธานาธิบดีในนามพรรคเดโมแครต ภายใต้เงื่อนไขที่พิเศษที่สุด นั่นก็คือ เขาจะขอปฏิรูปเรื่องสำคัญที่สุดเรื่องเดียว และเมื่อทำสำเร็จ เขาจะให้รองประธานาธิบดี ซึ่งอาจเป็น Hillary (ถ้าเขาชนะ Hillary ในการเลือกภายในของพรรคเดโมแครต) ขึ้นเป็นประธานาธิบดีแทนและบริหารประเทศ ภายหลังจากที่ปฏิรูปเรื่องสำคัญที่สุดเรื่องเดียวสำเร็จ

 

เท่ากับว่า เขาเสนอให้คนอเมริกันทำ "ประชามติ" เพื่อจะ "ปฎิรูปเรื่องสำคัญที่สุดเรื่องเดียว" ผ่านการลงคะแนนเสียงเลือกประธานาธิบดี ถ้าคนอเมริกันเลือกเขา แปลว่าคนอเมริกันได้แสดงเจตน์จำนงแน่วแน่ว่าต้องการการปฏิรูปเรื่องนี้ และเท่ากับกดดันให้สภาคอนเกรสของนักการเมืองไม่สามารถขัดขวางการปฏิรูปที่สำคัญนี้ได้อีก

 

การปฏิรูปเรื่องเดียวที่ว่า ก็คือ "การทำให้คนเท่ากัน" พูดง่ายๆ คือปฏิรูประบบเลือกตั้งอเมริกาใหม่ทั้งหมด ปัจจุบันธุรกิจขนาดใหญ่สามารถบริจาคเงินจำนวนมากให้นักการเมืองและซื้ออิทธิพลในทางอ้อม (แม้ไม่ได้ซื้อเสียงโดยตรง), มีการขีดเส้นแบ่งเขตการเลือกตั้งที่ผิดปกติจนทำให้คะแนนเป็นประโยชน์กับผู้สมัครบางราย, มีการปฏิเสธสิทธิการเลือกตั้งของคนด้อยโอกาสบางกลุ่มผ่านวิธีการต่างๆ ฯลฯ

 

เขาบอกว่า การปฏิรูปใหญ่เรื่องเดียวนี้ ไม่สามารถทำในกระบวนการปกติหรือประธานาธิบดีปกติได้ เพราะผู้สมัครประธานาธิบดีแต่ละคนมีนโยบายใหญ่ 8-10 เรื่องเป็นอย่างน้อย และสุดท้ายนักการเมืองและล็อบบี้ยิสต์ก็จะขัดขวางจนทำได้แต่เรื่องเล็กๆ โดยไม่อาจแตะการปฏิรูปใหญ่ในเรื่องสำคัญอย่างนี้ได้เลย

 

Lessig เชื่อว่า ถ้าสามารถปฏิรูป "ประชาธิปไตย" ให้เป็นประชาธิปไตยที่แท้จริง ให้คนมีสิทธิมีเสียงที่แท้จริง สุดท้ายจะสามารถขับเคลื่อนการปฏิรูปเรื่องอื่นๆ ได้ แต่ถ้าไม่แก้ที่ระบบก่อน ก็อย่าไปหวังที่จะแก้ปัญหาหนักหนาสาหัสอย่างอื่น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความเหลื่อมล้ำทางรายได้ หรือเรื่องปัญหาโลกร้อน

 

Lessig ได้สร้างเว็บไซต์รับบริจาคเงิน ถ้าภายในวันจันทร์แรกในเดือนกันยายน (วันแรงงานสหรัฐฯ) เขาได้รับเงินถึง 1 ล้านดอลล่าร์สหรัฐฯ เขาจะลงสมัครด้วยไอเดียข้างต้นที่เล่าให้ฟัง ถ้าได้เงินไม่ถึง เขาจะกลับมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดไปสอนหนังสือต่อ และจะคืนเงินบริจาคที่ได้มาทั้งหมดไปยังผู้บริจาคเดิม

 

ในลิงค์นี้ เป็นบทความอธิบายไอเดียนี้ของ Lessig, ส่วนลิงค์นี้ เป็นเว็บไซต์ พร้อมแผน "ปฏิรูปเรื่องเดียว" ที่ชัดเจน ด้วยการเสนอให้เป็นร่างกฎหมาย "The Citizen Equality Act" (มีคลิปสั้นๆ อธิบาย)

 

ก็ประหลาดดี ไม่ใช่รณรงค์ "ปฎิรูปก่อนเลือกตั้ง" แต่รณรงค์ "เลือกตั้งเพื่อปฏิรูป" พร้อมกับให้ความชัดเจน ไม่ต้องงงว่าปฏิรูปอะไร ให้ชัดๆ ไปเลยว่า "ปฏิรูป" คือจะ "ปฏิรูปเรื่องสำคัญเรื่องเดียว" คือเรื่อง "กระบวนการ" การเลือกผู้แทนประชาชนให้เป็นประชาธิปไตยที่แท้จริง เมื่อ "ปฏิรูป" เสร็จก็จะลาออก เปิดทางให้คนอื่นเข้ามาบริหารแทน

 

ตอนนี้นักวิจารณ์ทุกคนล้วนชื่นชมว่าเป็น "Big Idea" พร้อมกับประเมินต่อว่าล้มเหลวแน่ๆ มันจะเป็นไปได้ยังไง

 

เหมือนกับที่นักวิจารณ์พูดถึงโอบามาเมื่อเขาประกาศสมัครประธานาธิบดีเมื่อ 8 ปีก่อน