สภาปฏิรูปแห่งชาติ

วันที่ 14 สิงหาคม 2565 ที่ผ่านมา เป็นวันครบกำหนดวาระการดำรงตำแหน่งของคณะกรรมการปฏิรูปประเทศ หลังจากดำรงตำแหน่งมาแล้วครบห้าปี นับตั้งแต่มีการแต่งตั้งครั้งแรกในปี 2560 ซึ่งที่ผ่านมา คณะรัฐมนตรีที่นำโดย พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ได้ทำการแต่งตั้งคณะกรรมการปฏิรูปประเทศไปแล้วถึงสองชุด โดยชุดแรกได้รับการแต่งตั้งเมื่อวันที่ 15 สิงหาคม 2560 และชุดที่สองได้รับการแต่งตั้งเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน 2563

พระบรมฉายาลักษณ์และซุ้มเฉลิมพระเกียรติ ถูกประดับประดาให้พบเห็นได้ตามถนนเส้นสำคัญ สถานที่สาธารณะ อาคารหน่วยงานราชการ รวมถึงพื้นที่ของเอกชนที่เปิดให้สาธารณะเข้าใช้บริการอีกหลายๆ แห่ง การเผาหรือทำลายซุ้มเฉลิมพระเกียรติโดยตัวเองเป็นความผิดตามประมวลกฎหมายอาญาอยู่แล้ว หากเป็นการ “ทำลายทรัพย์สิน” ของบุคคลอื่น ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์สินของเอกชน หรือทรัพย์สินของทางราชการ รวมถึงหากหากใช้ “ไฟ” ก็จะมีข้อกล่าวหา “วางเพลิงเผาทรัพย์” ด้วย อย่างไรก็ตามการดำเนินคดีต่อผู้ที่ทำลายพระบรมฉายาลักษณ์ไม่ได้หยุดอยู่แค่ประเด็นการทำลายทรัพย์สินเพร

สภาปฏิรูปทั้งสองแห่ง ใช้งบประมาณไปกว่าพันเจ็ดร้อยล้านบาท ผลิตข้อเสนอมากว่าพันข้อ โดยเป็นการเสนอร่างพ.ร.บ. อย่างน้อย 105 ฉบับ แต่ตลอดสี่ปีในการออกกฎหมายอย่างรวดเร็วของ สนช. ก็หยิบข้อเสนอเหล่านี้มาผ่านเป็นกฎหมายไปแล้วเพียง 6 ฉบับเท่านั้น

แม้ยังไม่เห็นเนื้อร่างยุทธศาสตร์ชาติ แต่ที่เป็นรูปธรรมแน่นอนแล้วคือ “คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ” ว่าจะมีรูปร่างหน้าตาอย่างไร ซึ่งต่อจากนี้ไปคณะกรรมการชุดนี้จะเข้ามาทำหน้าที่ร่างแผนยุทธศาสตร์ชาติฉบับจริง และเมื่อร่างเสร็จก็จะมีบทบาทในการควบคุมและตรวจสอบการทำงานของรัฐบาลชุดต่อๆ ไป  

หลังจากที่สภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) ถูกยุบไป ตามรัฐธรรมนูญชั่คราว 2557 ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม กำหนดให้ตั้งสภาขับเคลือนการปฏิรูปประเทศ (สปท.) ขึ้นมาสานงานด้านปฏิรูปต่อจาก สปช. โดยมีสมาชิกไม่เกิน 200 คน มาจากการแต่งตั้งของนายกรัฐมนตรีทั้งหมด ทั้งนี้ สปท. จะไม่มีหน้าที่ในการลงมติรับหรือไม่รับร่างรัฐธรรมนูญเหมือน สปช.

สปช. เสนอจัดตั้งธนาคารแรงงานเพื่อแก้ปัญหาหนี้นอกระบบและสนับสนุนให้คนงานมีเงินออม ข้อเสนอนี้ดูเหมือนจะเป็นความหวังของผู้ใช้แรงงาน แต่สิ่งสำคัญที่ขาดหายไปคือการฟังเสียงของผู้เกี่ยวข้องโดยตรงอย่าง “คนงาน” ทำให้ธนาคารอาจไม่สามารถเป็นที่พึ่งของพวกเขาได้ เห็นได้ชัดจากโครงสร้างกรรมการธนาคารที่รัฐเป็นคนแต่งตั้งทั้งหมด

ข้อเสนอการปฏิรูปท้องถิ่นของ สปช. มีสาระสำคัญคือการกระจายอำนาจและโอนถ่ายภารกิจไปยังท้องถิ่น แต่เมื่อพิจารณาในรายละเอียด กลับพบข้อเสนอที่ย้อนแย้งต่อหลักการกระจายอำนาจ เช่น การเพิ่มบทบาทกำกับดูแลท้องถิ่น จึงชวนให้สงสัยว่า ข้อเสนอการปฏิรูปท้องถิ่นของ สปช. มีทิศทางอย่างไรกันแน่

ข่าวเรื่องร่างกฎหมายว่าด้วยความปลอดภัยทางชีวภาพถูกถอนออกจากการพิจารณาของสภาปฏิรูปฯ ได้รับความสนใจจากผู้คนในหลายภาคส่วน มีคนวิพากษ์วิจารณ์ร่างกฎหมายฉบับนี้หลากหลายประเด็น โดยเฉพาะประเด็นเรื่องความรับผิดและการชดใช้ค่าเสียหาย (ร่างมาตรา 52) แต่ยังมีความคลาดเคลื่อนอยู่หลายข้อที่อาจทำให้สาธารณชนสับสนหลงผิดไปได้

เทียนฉาย กีระนันท์ ประธาน สปช. กล่าวถึงการทำงานตลอด 1 ปีที่ผ่านมาของ สปช. และยังกล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่าง สปช. กับกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญว่ามีความลึกซึ้ง ยากจะอธิบาย เผย "เรื่องคานงัด" ที่ต้องปฏิรูปใหญ่มี 2 เรื่อง คือ การบริหารราชการแผ่นดินและการศึกษา