สปายแวร์เพกาซัส

ไอลอว์ และเหยื่อที่เคยถูกหน่วยงานของรัฐไทยใช้ เพกาซัส สปายแวร์ (Pegasus Spyware) เข้าถึงข้อมูลในโทรศัพท์มือถือ ยื่นหนังสือต่อรังสิมันต์ โรม ประธานกมธ.ความมั่นคงฯ สภาผู้แทนราษฎร ให้ช่วยตรวจสอบข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการใช้เทคโนโลยีละเมิดสิทธิมนุษยชน

บริษัท เอ็นเอสโอ ผู้ผลิตเพกาซัสสปายแวร์ ขอไกล่เกลี่ยเสนอจ่ายเงินบางส่วน แต่ไม่ยอมรับว่ามีการละเมิดสิทธิ ไม่รับว่ามีการขายให้รัฐบาลไทย คดีจึงตกลงกันไม่ได้เดินหน้าสู่การสืบพยานพิสูจน์ความจริง

กสม. เชื่อว่า มีการใช้สปายแวร์ เพกาซัสละเมิดสิทธิจริง โดยพิจารณาจากความน่าเชื่อถือของการตรวจสอบทางเทคนิคคอมพิวเตอร์ และบริบทแวดล้อมในต่างประเทศ นอกจากนี้ยังระบุด้วยว่า หน่วยงานรัฐไทยมีส่วนเกี่ยวข้องกับการใช้สปายแวร์

รวมข้อมูลรายละเอียดตั้งแต่ต้นจนจบ คดีที่ไผ่ จตุภัทรยื่นฟ้องคดีต่อศาลแพ่ง เรียกค่าเสียหายจากบริษัท NSO Group ผู้ผลิตสปายแวร์เพกาซัส

จากการสืบสวนรัฐไทยใช้งานสปายแวร์ต่อผู้เห็นต่างโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพื่อเข้าถึงข้อมูลการติดต่อสื่อสารและนำไปสู่การตัดสินใจทางการเมืองเชิงนโยบายเพื่อปราบปรามผู้ใช้เสรีภาพในการแสดงออกและการชุมนุม แต่เส้นทางการสืบสาวไปถึงผู้ที่ใช้สปายแวร์กับขบวนการเคลื่อนไหวประชาธิปไตยยังคงไม่ใช่เรื่องง่าย

รัฐบาลไทยได้รับจดหมายแสดงความกังวลและยื่นข้อเรียกร้องจาก “ผู้รายงานพิเศษแห่งองค์การสหประชาชาติ” (UN special rapporteur) เพื่อให้ประเทศไทย “คลี่คลาย” กรณีการใช้สปายแวร์คุกคามและล้วงข้อมูลประชาชนโดยเร็ว เนื่องจากผู้ตกเป็นเหยื่อขอสปายแวร์เพกาซัสส่วนใหญ่เป็นเยาวชนที่เคลื่อนไหวทางการเมืองและร่วมการชุมนุมทางการเมือง รวมทั้งยังมีคนทำงานด้านสิทธิมนุษยชนที่จกเป็นเหยื่อด้วย การใช้เพกาซัสในประเทศไทยจึงเกี่ยวข้องกับการละเมิดสิทธิหลายมิติ

ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2566 สำนักข่าว Asian News Network หรือ ANN รายงานว่า กลุ่มเคลื่อนไหวอิสระ IndonesiaLeaks ได้เปิดเผยรายงานการสืบสวนที่พบความเป็นไปได้ว่าเริ่มมีการใช้สปายแวร์ “เพกาซัส” ในประเทศอินโดนีเซียมาตั้งแต่ปี 256

20 มิ.ย. 2566 เหยื่อเพกาซัสสปายแวร์ ยื่นฟ้องคดี 9 หน่วยงานรัฐที่อาจมีส่วนเกี่ยวข้องต่อศาลปกครอง ขอให้ศาลสั่งให้ระงับใช้สปายแวร์สอดแนม และเยียวยาความเสียหายที่เกิดจากการละเมิดของเจ้าหน้าที่

17 พฤศจิกายน 2565 ช่วงเช้ามืดตามเวลาของประเทศไทย นักกิจกรรมทางการเมือง ทนายความด้านสิทธิมนุษยชน และผู้ลี้ภัยชาวไทยหลายคน ได้รับข้อความแจ้งเตือน (notification) จากบริษัท Meta ผู้ให้บริการสื่อสังคมออนไลน์ Facebook ว่า ผู้โจมตีที่เชี่ยวชาญอาจสนใจบัญชี Facebook ของคุณอยู่ และเมื่อกดดูรายละเอียดที่ “ศูนย์ช่วยเหลือ” หรือ Help Center ก็จะพบข้อความว่า “การแจ้งเตือนเกี่ยวกับผู้โจมตีที่ได้รับการสนับสนุนโดยรัฐบาลหรือผู้โจมตีที่เชี่ยวชาญ” หรือภาษาอังกฤษว่า Government-backed or sophisticated attacker alerts เนื้อหาของข้อความเตือนส่