ประชามติ

การที่รัฐสภาส่งเรื่องไปถามศาลรัฐธรรมนูญครั้งที่สามในประเด็นประชามติ “ก่อน” จัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ ทั้งๆ ที่รัฐธรรมนูญและคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 4/2564 เขียนชัดเจนแล้ว หากพิจารณาตามข้อกฎหมาย อาจได้รับคำตอบจากศาลว่า “ไม่รับคำร้อง”

ผลการลงมติส่งเรื่องไปศาลรัฐธรรมนูญรอบที่ 3 ประเด็นการเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ พรรคร่วมรัฐบาลเสียงแทบไม่แตกโหวตเห็นด้วย เสียงไม่เห็นด้วย มาจากพรรคประชาชนและพรรคเป็นธรรม และ สว. ส่วนน้อยอีก 12 เสียง ด้าน สว. ข้างมากในวุฒิสภา เลือกโหวต “งดออกเสียง”

จากเสียงแตกพ่ายหลากหลายความคิดของสมาชิกรัฐสภา ชวนดูเสียงจากสส.พรรคเพื่อไทย พรรคแกนนำพรรคร่วมรัฐบาล ว่าทำไมต้องส่งเรื่องนี้ให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยปมปลดล็อกเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ครั้งที่สาม

ที่ประชุมร่วมของรัฐสภามีมติส่งให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความรายละเอียดจำนวนครั้งและขั้นตอนการทำประชามติเพื่อเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ ซึ่งที่ผ่านมามีการยื่นคำร้องในทำนองนี้แล้วสามครั้งสะท้อนให้เห็นถึงการใช้กระบวนการทางกฎหมายเป็นเครื่องมือทางการเมืองในการ “ถ่วงเวลา” กระบวนการเขียนรัฐธรรมนูญใหม่

พริษฐ์ระบุว่า การส่งเรื่องไปศาลรัฐธรรมนูญนั้นไม่จำเป็น เพราะร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญสอดคล้องกับคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 4/2564 อยู่แล้ว และไม่เพียงพอที่จะแก้ปัญหาเพราะอุปสรรคที่แท้จริงคือเจตจำนงทางการเมือง ทางออกจึงไม่ได้อยู่ที่ศาลรัฐธรรมนูญ แต่อยู่ที่ทำเนียบรัฐบาล โดยนายกรัฐมนตรีต้องแสดงภาวะผู้นำ

แม้ข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายจะเป็นที่ชัดเจนแล้วว่า รัฐสภาสามารถเดินหน้าแก้รัฐธรรมนูญได้เลยโดยไม่จำเป็นต้องทำประชามติก่อนการพิจารณา แต่ก็มี สส. สว. ที่มองต่าง โดยมีฝ่ายที่อ้างว่าต้องส่งศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยก่อน และฝ่ายที่เห็นว่ารัฐสภาเดินหน้าพิจารณาแก้รัฐธรรมนูญได้เลย

18 ธันวาคม 2567 ที่ประชุมสภาผู้แทนราษษฎร มีมติ “ไม่เห็นชอบ” กับร่างพ.ร.บ.ประชามติฯ ที่ผ่านการพิจารณาของกรรมาธิการร่วมกัน ซึ่งอิงแนวทางของ สว. กลับไปใช้เสียงข้างมากสองชั้นกับประชามติกรณีแก้รัฐธรรมนูญ ส่งผลให้ต้องยับยั้งร่างกฎหมายไว้ 180 วัน

20 พฤศจิกายน 2567 กรรมาธิการร่วมกันเพื่อพิจารณาร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยการออกเสียงประชามติ (ฉบับที่ ..) พ.ศ. …. (กมธ.ร่วมฯ) มีมติโดยเสียงข้างมากให้คงไว้ซึ่งระบบเสียงข้างมากสองชั้น (Double Majority) ในการหาข้อยุติสำหรับการทำประชามติเพื่อเขียนรัฐธรรมนูญใหม่

กมธ.พัฒนาการเมืองฯ นัดถกประธานรัฐสภา ยืนยันไม่จำเป็นต้องทำประชามติก่อนแก้รัฐธรรมนูญ เสนอให้ประธานรัฐสภารับบรรจุวาระร่างแก้รัฐธรรมนูญ เพื่อเร่งเดินหน้าจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่