ประชามติ

“อย่างน้อยได้แสดงใ…

iLaw ร่วมกับสถาบันสิทธิฯ เปิดผลการสำรวจเรื่อง เหตุผลที่คนไปลงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ พบคนส่วนใหญ่ไม่ได้ตัดสินใจตามเนื้อหาของร่างรัฐธรรมนูญ แต่คนที่เห็นชอบส่วนใหญ่เพราะอยากให้ประเทศสงบ คนที่ไม่เห็นชอบส่วนใหญ่เพราะประชาชนไม่ได้มีส่วนร่วม

เมื่อร่างรัฐธรรมนูญและคำถามพ่วงที่ให้ ส.ว.สามารถเลือกนายกฯ ผ่านการออกเสียงประชามติ ส่งผลให้ กรธ.ต้องแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญให้สอดคล้องกับคำถามพ่วง ซึ่งขนาดนี้มีการพูดถึงแนวทางการแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญถึงสี่แนวทาง

เสียงส่วนใหญ่ของผู้มาใช้สิทธิลงประชามติ เมื่อ 7 สิงหาคม 2559 เห็นชอบทั้งร่างรัฐธรรมนูญและคำถามพ่วง ซึ่งต้องเคารพทุกเสียงที่มาลงคะแนน แต่ข้อมูลชี้ให้เห็นปัญหา 10 ข้อ ตลอดการทำประชามติ ทำให้ทั้งกระบวนการและผลลัพธ์ไม่อาจใช้อ้างเป็นความชอบธรรมให้เนื้อหาของร่างรัฐธรรมนูญ และการบังคับใช้หลังจากนี้ได้

แม้ว่า กกต.จะมีแนวทางการประชาสัมพันธ์หลากหลายรูปแบบ แต่จากการรวบรวมข้อมูลยังพบข้อบกพร่องบางประการที่ส่งผลให้ประชาชนจำนวนมากต้องตกขบวนรถไฟประชามติครั้งนี้

ก่อนลงประชามติ กรธ. และ กกต. ต่างเร่งทำสรุปสาระสำคัญร่างรัฐธรรมนูญ ส่งให้ประชาชน แต่เอกสารต่างๆ กลับเน้นบอกเฉพาะข้อดีและตอบโต้จุดอ่อนที่กำลังถูกวิพากษ์วิจารณ์ ไม่ได้บอกสาระสำคัญที่ควรรู้ทั้งหมด บางส่วนมีการตีความเพิ่มเติมจากผู้จัดทำ บางส่วนเป็นข้อความเท็จ ส่งผลเสียต่อความชอบธรรมของกระบวนการประชามติ

ปฏิเสธไม่ได้ว่า ในการออกเสียงประชามติวันที่ 7 สิงหาคม 2559 ที่มีผู้มาใช้สิทธิจำนวน 27,623,126 คน จากจำนวนทั้งหมด 50,585,118 คนนั้น มีคนจำนวนหนึ่งที่เข้าไม่ถึงการอำนวยความสะดวกของรัฐ ไม่ว่าจะเป็นการขอใช้สิทธิลงประชามตินอกเขต หรือการเข้าถึงเอกสารเนื้อหาเกี่ยวกับร่างรัฐธรรมนูญ โดยเฉพาะกลุ่มคนพิการ ผู้สูงอายุ กลุ่มชาติพันธุ์ลัวะ ปกาเกอะญอ และกลุ่มคนมลายู จังหวัดยะลา เป็นต้น

หากร่างรัฐธรรมนูญผ่านการทำประชามติจะมีผลกับคนทั้งประเทศรวมถึงคนรุ่นหลังที่ไม่มีโอกาสร่วมตัดสินใจในวันนี้ด้วย โดยประเด็นที่ยังเป็นปัญหาจะแทบไม่มีโอกาสแก้ไขได้ กติกาที่ออกแบบมาเพื่อตอบสนองความต้องการเฉพาะหน้าเช่นนี้มีแต่จะนำไปสู่ความขัดแย้ง การทุจริตและความขัดแย้งทางการเมืองจะยังมีอยู่ต่อไปและมีแต่แนวโน้มจะรุนแรงมากยิ่งขึ้น