ประชามติต่างประเทศ

ในประวัติศาสตร์โลกที่ผ่านมา มีการจัดประชามติหลากหลายครั้งที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางการเมืองขนานใหญ่ กรณีของอิตาลีในปี 2489 และชิลีในปี 2563 แสดงให้เห็นถึงแรงกดดันจากประชาชนที่สั่นสะเทือนทำให้แม้แต่สถาบันกษัตริย์หรือรัฐธรรมนูญของเผด็จการก็ต้องล้มหายไป

ประชามติของประเทศสวิตเซอร์แลนด์จะเกิดขึ้นตามเจตจำนงของพลเมืองเท่านั้น ซึ่งแตกต่างจากการทำประชามติที่ริเริ่มจัดทำขึ้นโดยรัฐบาล (Plebiscite) ที่มักมีไว้เพื่อสร้างความชอบธรรมให้ผู้มีอำนาจ ที่สวิตเซอร์แลนด์ รัฐบาลหรือรัฐสภาไม่สามารถสั่งให้ทำประชามติขึ้นเองแต่ต้องเกิดจากประชาชน และผลของการทำประชามติเป็นสิ่งที่รัฐบาลต้องทำตาม ไม่ว่าจะเห็นด้วยหรือไม่ก็ตาม

การเมืองของอียิปต์ยุคใหม่ เริ่มตั้งแต่ปี 2011 เมื่อขับไล่เผด็จการได้สำเร็จ แต่ชาวอียิปต์ก็ยังไม่ได้ประชาธิปไตยจริงๆ เมื่อรัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งไม่แคร์ประชาชน จนทหารต้องมายึดอำนาจ ในรอบ 5 ปี อียิปต์ร่างรัฐธรรมนูญใหม่ 3 ครั้ง และทำประชามติ 3 ครั้ง ในบรรยากาศที่ต่างกัน

ศรีลังกา และบังกลาเทศ มีประสบการณ์เกี่ยวกับประชามติที่ไม่ค่อยดีนัก เมื่อผู้นำในอดีตใช้ประชามติเป็นเครื่องสร้างความชอบธรรม ต่ออายุให้อยู่ในอำนาจได้นานขึ้น และการทำประชามติก็เป็นไปใต้บรรยากาศของเผด็จการและกฎหมายพิเศษ

ระหว่างการทำประชามติของเคนย่าในปี 2010 ฝ่ายรณรงค์รับร่างใช้สีเขียวทำกิจกรรม ฝ่ายไม่รับร่างใช้สีแดง คุ้นๆ บรรยากาศเหมือนเคยเกิดขึ้นในไทยมาก่อน บัตรเลือกตั้งเคนย่าใช้รูปกล้วยกับรูปส้ม เพราะกลัวคนอ่านหนังสือไม่ออก

ย้อนดูกฎกติกาการทำประชามติที่สหราชอาณาจักร เรื่อง สกอตแลนด์จะเป็นเอกราชหรือไม่ กกต.ของเขาดูแลการจัดรณรงค์ด้วยการเปิดให้จดทะเบียน แคมเปญใหญ่อาจถูกตรวจสอบเงิน ส่วนแคมเปญเล็กทำได้อิสระ ผลที่ออกมาฝ่ายแพ้ประกาศยอมรับ