พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ

วันนี้ (5 พฤศจิกายน 2561) ผู้กำกับการสถานีตำรวจภูธรเทพานัดผู้ต้องหา 5 คน ได้แก่ เอกชัย, ดิเรก, อัยโยบ, หมิด ชายเต็ม และ รอกีเยาะ เข้าพบเพื่อส่งตัวฟ้องต่อพนักงานอัยการจังหวัดนาทวี ในคดีที่ทั้งห้าถูกกล่าวหาว่า กระทำความผิดตาม พ.ร.บ.ชุมนุมฯ ในข้อหาจัดการชุมนุมสาธารณะโดยไม่แจ้งการชุมนุมต่อเจ้าหน้าที่ล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 24 ชั่วโมงก่อนเวลาเริ่มการชุมนุม และข้อหาเดินขบวนหรือเคลื่อนย้ายการชุมนุมโดยไม่แจ้งล่วงหน้าต่อหัวหน้าสถานีตำรวจซี่งมีหน้าที่รับผิดชอบดูแลการชุมนุมสาธารณะ โดยในชั้นสอบสวนทั้งห้าให้การปฏิเสธตลอดข้อกล่าวหา

ตลอดเกือบ 3 ปี ที่ผ่านมา การใช้กฎหมายชุมนุมนั้นมีประสิทธิภาพมาก เพราะกฎหมายดังกล่าวเป็นเครื่องมือชั้นเยี่ยมในการลดทอนเสรีภาพของการชุมนุม ไม่ว่าจะเป็นการนำกฎหมายมาใช้เพื่อกดดันข่มขู่ นำมาใช้เพื่อจำกัดการชุมนุมล่วงหน้า และเปิดช่องให้เจ้าหน้าที่ตำรวจแทรกแซง การลงโทษ ผู้ที่ต้องการจะใช้เสรีภาพในการชุมนุมในยุคปัจจุบัน

พ.ร.บ.ชุมนุมฯ เป็นกฎหมายใหม่ที่บัญญัติเงื่อนไขในการชุมนุมของประชาชนที่ควรจะมุ่งคุ้มครองต่อเสรีภาพการชุมนุมของประชาชน แต่กลายเป็นการสร้างภาระและหน่วงเหนี่ยวการใช้เสรีภาพของประชาชน ทั้งตัวบทกฎหมายยังปรากฏช่องโหว่ที่นำไปสู่การเอาผิดผู้ใช้เสรีภาพได้โดยง่าย นำไปสู่การพูดคุยเพื่อหาทางออกของการบังคับใช้กฎหมายฉบับนี

ภายใต้กฎหมาย พ.ร.บ.ชุมนุมสาธารณะ ผู้จัดการชุมนุมต้องแจ้งเจ้าหน้าที่ตำรวจให้ทราบล่วงหน้า 24 ชั่วโมง ก่อนการชุมนุม อีกทั้งห้ามชุมนุมในบางพื้นที่และมีข้อควรระวังระหว่างการชุมนุม มิเช่นนั้นจะถือว่า เป็นการชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และเจ้าหน้าที่สามารถเข้าสลายพร้อมทั้งจับกุมดำเนินคดีได้ทันที ทำให้ที่ผ่านมามีหลายกรณีที่ประชาชนพยายามจะใช้สิทธิตามกฎหมาย แต่ก็ถูกเจ้าหน้าที่เข้ามาแทรกแซงการชุมนุม รวมถึงถ้าไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำของเจ้าหน้าที่ก็มีสิทธิถูกเจ้าหน้าที่รวบรัดขั้นตอนจับกุมตั้งข้อหาอีกต่างหาก

พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะเริ่มใช้จริงได้ไม่นาน ก็บันทึกปรากฏการณ์ได้หลายต่อหลายครั้ง ที่ทั้งตำรวจ ทหาร และผู้นำระดับบิ๊กเนม อ้าง พ.ร.บ.ชุมนุมฯ เพื่อให้ประชาชนเลิกชุมนุมหรือไม่กล้าทำกิจกรรมต่างๆ ทั้งในเรื่องการเมือง เรื่องปากท้อง เรื่องสิ่งแวดล้อม และเรื่องอื่นๆ

วันนี้ (24 มีนาคม 2558) สมาคมนักกฎหมายสิทธิมนุษยชนและภาคประชาชนมากกว่า 20 องค์กร เดินทางไปยื่นข้อเสนอและคัดค้าน ร่าง พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ กับสภานิติบัญญัติแห่งชาติ โดยมีประเด็นที่น่าสนใจ อาทิ สร้างเงื่อนไขในการจำกัดเสรีภาพในการชุมนุม การตัดอำนาจศาลปกครอง เรื่องการรับผิดร่วมระหว่างผู้ชุมนุมและผู้จัดการชุมนุม เป็นต้น

ร่าง พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ อยู่ระหว่างการพิจารณาของ สนช. ร่างกฎหมายนี้อาจส่งผลกระทบต่อประชาชนหลายกลุ่มที่จำเป็นต้องใช้การชุมนุมเป็นช่องทางในการเรียกร้องความเป็นธรรม เราสำรวจความเห็นของภาคประชาสังคมที่ใช้ช่องทางนี้เป็นประจำว่าเขาคิดเห็นอย่างไรกับร่างกฎหมายฉบับนี้    

ปี 2557 สำนักงานตำรวจแห่งชาติ ขุดเอาร่างพ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะ มาเสนออีกครั้ง กำหนดหน้าที่ผู้จัดการชุมนุมต้องแจ้งล่วงหน้า กำหนดหน้าที่ตำรวจคอยอำนวยความสะดวก และกำหนดขั้นตอนกรณีต้องสลายการชุมนุมที่ไม่สงบและปราศจากอาวุธ

ผศ.ดร.จันทจิรา เอี่ยมมยุรา นิติศาสตร์ มธ.ชี้ เสรีภาพในการชุมนุมโดยสภาพสร้างความเดือดร้อนหรือรบกวนเสรีภาพของคนอื่นอยู่แล้ว แต่แม้จะใช้เครื่องขยายเสียง หรือทำให้คนที่อยู่อาศัยใกล้ๆ เดือดร้อนก็ยังเป็นการชุมนุมโดยสงบ มีดหรือปืนถ้ามีไม่มากก็อาจถือว่าปราศจากอาวุธ