ศาลรัฐธรรมนูญ

การชุมนุมของคนรุ่นใหม่ในปี 2563 อยู่ภายใต้การจับตาของผู้มีอำนาจ และมีการใช้กฎหมายที่อาจส่งผลกระทบต่อการใช้เสรีภาพ เช่น พ.ร.บ.ชุมนุมฯ มา ‘เตือน’ เหล่าผู้ใช้เสรีภาพ รวมถึงการคุกคามในรูปแบบอื่นๆ

ศาลรัฐธรรมนูญยุบพรรคอนาคตใหม่ ถอนสิทธิกรรมการพรรคเป็นเวลา 10 ปี จากกรณี ธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ให้พรรคกู้เงิน คดีนี้อยู่ในอำนาจศาลรัฐธรรมนูญ ซึ่งการแก้ไขอำนาจหน้าที่ศาลสามารถทำได้ผ่านการแก้ไขรัฐธรรมนูญเท่านั้น แต่ต้องทำประชามติก่อน และศาลรัฐธรรมนูญเองยังมีอำนาจวินิจฉัยข้อเสนอชี้ขาดได้ด้วย

การละเมิดอำนาจศาลรัฐธรรมนูญ รวมถึงห้ามวิจารณ์คำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่กระทำด้วยความไม่สุจริตและใช้ถ้อยคำหรือความหมายที่หยาบคาย เสียดสี อาฆาตมาดร้ายอีกด้วย ซึ่งมีบทลงโทษสูงสุดคือ จำคุกไม่เกิน 1 เดือน หรือปรับไม่เกิน 50,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

ความเห็นแย้งต่อคำวินิจฉัยยุบพรรคอนาคตใหม่ของศาลรัฐธรรมนูญ การรับบริจาคเกิน 10 ล้านตามมาตรา 66 ของ พ.ร.ป.ว่าด้วยพรรคการเมือง ไม่มีโทษฐานยุบพรรค และไม่สามารถนำมาตรา 72 มาตีความใช้คู่กันได้ ผิดเจตนารมณ์

ท่ามกลางกระแสความเห็นที่แตกต่างในข้อเท็จจริงของคดียุบพรรคอนาคตใหม่ จากกรณีกู้เงินธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ว่าศาลสามารถตัดสินอย่างไรได้บ้าง อยากชวนทุกคนสำรวจที่มาและความคิดเห็นของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญแต่ละคนในการวินิจฉัยคดีทางการเมือง เพื่อให้เห็นทิศทางของคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญ

19 กุมภาพันธ์ 2563 ที่ห้องประชุมคณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มธ. ท่าพระจันทร์ มีวงเสวนาเรื่องประชาชนอยู่ตรงไหน เมื่อตุลาการเป็นใหญ่ในแผ่นดิน วิทยากรประกอบด้วย ผศ.ธีระ สุธีวรางกูร คณะนิติศาสตร์ มธ., ดร.เข็มทอง ต้นสกุลรุ่งเรือง คณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ, รศ.ดร.อนุสรณ์ อุณโณ คณะสังคมวิทยาฯ มธ. และสัณหวรรณ สีสด จากคณะกรรมการนักนิติศาสตร์สากล

คดีจากการยื่นคำร้องของกลุ่มอาสาไทย ส่งให้ผู้ตรวจการแผ่นดินแล้วแต่ไม่ส่งเรื่องต่อ จึงยื่นตรงต่อศาลรัฐธรรมนูญเอง จนศาลชี้ว่า กฎหมายห้ามทำแท้ง มาตรา 301 ขัดรัฐธรรมนูญ แต่ผลที่จะเกิดต่อไปยังไม่ชัด เนื่องจากให้คำวินิจฉัยมีผลบังคับในอีก 360 วันให้หลัง

จากงานวิชาการและมุมมองของนักกฎหมายมีส่วนที่เห็นตรงกันว่า พรรคการเมืองไม่ได้มีสถานะเป็นองค์กรของรัฐ จึงต้องใช้หลักกฎหมายเอกชนกับพรรคการเมือง ซึ่งหมายความว่า ต้องใช้หลักการทำได้ทุกอย่างที่ไม่มีกฎหมายห้าม ในเมื่อไม่มีกฎหมายสั่งห้ามพรรคการเมืองกู้เงิน การกู้เงินก็ต้องสามารถกระทำได้ อีกทั้งในทางการเงินการบัญชี เงินกู้ไม่นับเป็นรายได้หรือเงินบริจาค แต่เป็นหนี้สินที่ต้องชำระคืน

วุฒิสภาได้พิจารณาให้ความเห็นชอบบุคคลผู้ได้รับการเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญจำนวน 4 จาก 5 คน ในวันที่ 11 ก.พ. 63 ส่วน 21 ก.พ. 63 เป็นวันนัดฟังคำวินิจฉัยคดีพรรคอนาคตใหม่กู้เงินธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ ชวนดูว่าแล้วว่าที่ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญทั้ง 4 คน จะมาทันคดียุบพรรคอนาคตใหม่หรือไม่

11 กุมภาพันธ์ 2563 วุฒิสภามีมติเห็นชอบบุคคลผู้ได้รับเสนอชื่อให้ดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ หลังจาก กมธ.ตรวจสอบประวัติฯ ได้ขอเลื่อนการพิจารณาคุณสมบัติมากถึง 4 ครั้ง นับจนถึงวันนี้เป็นระยะเวลากว่า 163 วัน สุดท้ายแล้ววุฒิสภามีมติเห็นชอบว่าที่ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญทั้งหมด 4 จาก 5 คน