เสรีภาพการแสดงออก

หลังคาราวานการชุมนุมของเยาวชนในปี 2563 เปิดฉากขึ้น ปรากฏการณ์ควบคุมตัว “แกนนำ” และตั้งข้อหาทางกฎหมายจากการขึ้นเวทีปราศรัยก็เกิดขึ้นตามมาอย่างต่อเนื่อง โดยการสกัดกั้นกิจกรรมทางการเมืองผ่านวิธี “ล้อมจับ” ในพื้นที่ชุมนุมเพื่อส่งตรงไปสู่ “เรือนจำ” ในระลอกแรกนั้น เริ่มต้นขึ้นในวันที่ 13 ตุลาคม 2563 กินเวลายาวไปจนถึง 21 ตุลาคม 2563 ในโอกาสครบรอบ 2 ปี ไอลอว์ชวนย้อนเวลาไปดู “ที่มาที่ไป” ของเหตุการณ์การจับกุมที่อนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ที่ส่งผลให้มีผู้ชุมนุมถูกควบคุมตัวไปเรือนจำ<

แม้ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน ข้อกำหนด ประกาศ และคำสั่งที่ออกมาภายใต้พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ จะถูกยกเลิกแล้วตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2565 แต่การประกาศยกเลิกไม่ได้ระบุให้บรรดาคดีความในข้อหาฝ่าฝืนพ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ สิ้นสุดลงด้วย ในทางกฎหมาย คดีเหล่านี้ยังเดินหน้าต่อได้ตามกระบวนการจนกว่าคดีจะถึงที่สุด    

21 กันยายน 2565 ที่สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน ศูนย์ราชการแจ้งวัฒนะ กลุ่มผู้เสียหายสปายแวร์เพกาซัส เช่น ยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้จัดการโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน และนักกิจกรรม ไผ่-จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา จากกลุ่มทะลุฟ้า วิชพรรษ ศรีกสิพันธุ์ จากกลุ่ม We Volunteer และตัวแทนจากแนวร่วมธรรมศาสตร์และการชุมนุมเข้ายื่นหนังสือกับศยามล ไกยูรวงศ์ กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เพื่อเรียกร้องให้ตรวจสอบข้อเท็จจริงการใช้สปายแวร์เพกาซัสกับผู้เห็นต่างทางการเมือง และให้ กสม.

ในขณะที่เทคโนโลยีพัฒนาขึ้นอย่างรวดเร็ว นวัตกรรมใหม่กลับถูกผู้ไม่หวังดีฉวยโอกาสนำไปหาประโยชน์โดยไม่ชอบ ซึ่งในหลายครั้งก็กลายเป็นต้นตอของการละเมิดสิทธิมนุษยชนร้ายแรง ความน่ากังวลของ “สปายแวร์” ก็เป็นหนึ่งในปัญหาของเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าไปจนกฎเกณฑ์ทางสังคมตามไม่ทัน ในวันที่ 4 สิงหาคม 2565 สำนักงานข้าหลวงใหญ่เพื่อสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (Office of the High Commissioner for Human Rights – OHCHR) จึงได้ออกรายงานยื่นต่อ คณะมนตรีสิทธิมนุษยช

15 กันยายน 2565 เวลา 14.00 น. ที่อาคารรัฐสภา สัปปายะสภาสถาน ผู้เสียหายจากสปายแวร์เพกาซัสนำโดยยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้จัดการโครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชนและนักกิจกรรม เช่น ไผ่-จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา จากทะลุฟ้าและอั๋ว-จุฑาทิพย์ ศิริขันธ์ จากเยาวชนปลดแอกเข้ายื่นหนังสือต่อณัฐชา บุญไชยอินสวัสดิ์ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคก้าวไกลและประธานคณะกรรมาธิการพัฒนาการเมือง การสื่อสารมวลชน และการมีส่วนร่วมของประชาชนเพื่อเรียกร้องให้ตรวจสอบการใช้สปายแวร์เพกาซัสกับผู้เห็นต่างทางการเมือง ณัฐชากล่าวว่า กมธ. พัฒนาการเมืองฯ จะเชิญ พล.อ.

หลังการบังคับใช้พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน หรือ พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ นานเกินสองปี เมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม 2565 พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ก็ออกข้อกำหมายตามอำนาจของพ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ ฉบับที่ 47 มาบังคับใช้  โดยอ้างเหตุผลว่าการระบาดของโรคโควิด19 ในหลายประเทศมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น

สภาผู้แทนราษฎรมีมติ “ไม่รับหลักการ” ร่างพ.ร.บ.ฉุกเฉินฯ ที่ส.ส.ก้าวไกลเสนอขึ้นเพื่อใช้แทนพ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ ที่ให้สภาตรวจสอบอำนาจพิเศษนี้ และยกเลิกอำนาจการคุมสื่อของรัฐบาล