สอดแนมประชาชน

บริษัท เอ็นเอสโอ ผู้ผลิตเพกาซัสสปายแวร์ ขอไกล่เกลี่ยเสนอจ่ายเงินบางส่วน แต่ไม่ยอมรับว่ามีการละเมิดสิทธิ ไม่รับว่ามีการขายให้รัฐบาลไทย คดีจึงตกลงกันไม่ได้เดินหน้าสู่การสืบพยานพิสูจน์ความจริง

กสม. เชื่อว่า มีการใช้สปายแวร์ เพกาซัสละเมิดสิทธิจริง โดยพิจารณาจากความน่าเชื่อถือของการตรวจสอบทางเทคนิคคอมพิวเตอร์ และบริบทแวดล้อมในต่างประเทศ นอกจากนี้ยังระบุด้วยว่า หน่วยงานรัฐไทยมีส่วนเกี่ยวข้องกับการใช้สปายแวร์

คดีที่ไผ่ จตุภัทรยื่นฟ้องเรียกค่าเสียหายจากผู้ผลิตสปายแวร์เพกาซัส เป็นครั้งแรกที่บริษัท NSO Group แต่งตั้งตัวแทนเข้ามาพูดคุยอย่างเป็นทางการในประเทศไทย

จากการสืบสวนรัฐไทยใช้งานสปายแวร์ต่อผู้เห็นต่างโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพื่อเข้าถึงข้อมูลการติดต่อสื่อสารและนำไปสู่การตัดสินใจทางการเมืองเชิงนโยบายเพื่อปราบปรามผู้ใช้เสรีภาพในการแสดงออกและการชุมนุม แต่เส้นทางการสืบสาวไปถึงผู้ที่ใช้สปายแวร์กับขบวนการเคลื่อนไหวประชาธิปไตยยังคงไม่ใช่เรื่องง่าย

รัฐบาลไทยได้รับจดหมายแสดงความกังวลและยื่นข้อเรียกร้องจาก “ผู้รายงานพิเศษแห่งองค์การสหประชาชาติ” (UN special rapporteur) เพื่อให้ประเทศไทย “คลี่คลาย” กรณีการใช้สปายแวร์คุกคามและล้วงข้อมูลประชาชนโดยเร็ว เนื่องจากผู้ตกเป็นเหยื่อขอสปายแวร์เพกาซัสส่วนใหญ่เป็นเยาวชนที่เคลื่อนไหวทางการเมืองและร่วมการชุมนุมทางการเมือง รวมทั้งยังมีคนทำงานด้านสิทธิมนุษยชนที่จกเป็นเหยื่อด้วย การใช้เพกาซัสในประเทศไทยจึงเกี่ยวข้องกับการละเมิดสิทธิหลายมิติ

ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2566 สำนักข่าว Asian News Network หรือ ANN รายงานว่า กลุ่มเคลื่อนไหวอิสระ IndonesiaLeaks ได้เปิดเผยรายงานการสืบสวนที่พบความเป็นไปได้ว่าเริ่มมีการใช้สปายแวร์ “เพกาซัส” ในประเทศอินโดนีเซียมาตั้งแต่ปี 256

20 มิ.ย. 2566 เหยื่อเพกาซัสสปายแวร์ ยื่นฟ้องคดี 9 หน่วยงานรัฐที่อาจมีส่วนเกี่ยวข้องต่อศาลปกครอง ขอให้ศาลสั่งให้ระงับใช้สปายแวร์สอดแนม และเยียวยาความเสียหายที่เกิดจากการละเมิดของเจ้าหน้าที่