ศาลรัฐธรรมนูญ

ตลอดอายุห้าปีของ สว. 2567 จะให้ความเห็นชอบผู้มาดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญและกรรมการองค์กรอิสระได้ “เกินครึ่ง” รวมทั้งให้ความเห็นชอบข้าราชการระดับสูงบางตำแหน่ง

การที่รัฐสภาส่งเรื่องไปถามศาลรัฐธรรมนูญครั้งที่สามในประเด็นประชามติ “ก่อน” จัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ ทั้งๆ ที่รัฐธรรมนูญและคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญที่ 4/2564 เขียนชัดเจนแล้ว หากพิจารณาตามข้อกฎหมาย อาจได้รับคำตอบจากศาลว่า “ไม่รับคำร้อง”

26 มีนาคม 2568 ศาลรัฐธรรมนูวินิจฉัยให้สมชาย เล่งหลัก สว. สิ้นสมาชิกภาพ โดยธณัชญ์พงศ์ วงศ์มุลาลี จะได้เลื่อนขึ้นมาเป็น สว. ต่อไป

ผลการลงมติส่งเรื่องไปศาลรัฐธรรมนูญรอบที่ 3 ประเด็นการเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ พรรคร่วมรัฐบาลเสียงแทบไม่แตกโหวตเห็นด้วย เสียงไม่เห็นด้วย มาจากพรรคประชาชนและพรรคเป็นธรรม และ สว. ส่วนน้อยอีก 12 เสียง ด้าน สว. ข้างมากในวุฒิสภา เลือกโหวต “งดออกเสียง”

17 มีนาคม 2568 รัฐสภาส่งศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยอำนาจเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ของรัฐสภาเป็นครั้งที่สาม ว่ารัฐสภามีอำนาจเขียนรัฐธรรมนูญใหม่ โดยที่ยังไม่ได้มีการทำประชามติได้หรือหม่ ซึ่งศาลรัฐธรรมนูญอาจไม่รับคำร้องเหมือนที่เคยไม่รับในปี 2567

18 มีนาคม 2568 สว. ลงมติลับไม่เห็นชอบให้ สิริพรรณ นกสวน สวัสดี และชาตรี อรรจนานันท์ดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ หลัง สว. ไม่เห็นชอบ จะต้องสรรหาใหม่ และส่งให้วุฒิสภาพิจารณาใหม่ โดยสิริพรรณและชาตรีไม่สามารถเข้ารับการสรรหาได้อีกแล้ว

พฤศจิกายน 2567 ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญจำนวนสองคนพ้นจากตำแหน่งเนื่องจากดำรงตำแหน่งครบวาระพิเศษเก้าปี ส่งผลให้ต้องมีการสรรหาตุลาการศาลรัฐธรรมนูญใหม่ มีผู้สมัครสองคนที่ได้รับการสรรหาที่เสนอชื่อต่อไปยังที่ประชุมวุฒิสภาได้แก่ ศาสตราจารย์สิริพรรณ นกสวน สวัสดี แทนที่นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ และชาตรี อรรจนานันท์ แทนที่ปัญญา อุดชาชน

รัฐธรรมนูญ 2560 ออกแบบกลไกให้ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญและกรรมการองค์กรอิสระ มาจากการ “คัดเลือก-สรรหา” และผ่านความเห็นชอบโดยวุฒิสภา ที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งโดยประชาชน แต่มาจากการเลือกกันเอง

เดือนพฤศจิกายน 2567 มีตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ 2 คนที่จะหมดวาระได้แก่ นครินทร์ เมฆไตรรัตน์และปัญญา อุดชาชน แม้ตุลาการทั้งสองคนนี้จะหมดวาระการดำรงตำแหน่งแล้วแต่จะต้องดำรงตำแหน่งต่อไปจนกว่า สว. จากระบบเลือกกันเอง จะเห็นชอบตุลาการศาลรัฐธรรมนูญใหม่สองคนมาแทนที่