กระบวนการยุติธรรม

14 กรกฎาคม 2561 องค์กรสิทธิมนุษยชนและภาคประชาสังคมรวมตัวกันจัดงานเสวนา วิสามัญฆาตกรรมและปริศนาความยุติธรรมทางอาญาที่ยังไม่เกิด เพื่อถอดบทเรียนการวิสามัญฆาตกรรมของชัยภูมิ ป่าแส นักกิจกรรมเยาวชนชาติพันธุ์ลาหู่ และอะเบ แซ่หมู่ ชาวชาติพันธุ์ลีซู ที่ตายอย่างปริศนา รวมทั้งตั้งข้อสังเกตถึงกระบวนการยุติธรรมไทยที่ไม่สามารถคืนความเป็นธรรมให้ญาติได้อย่างแท้จริง

ท่ามกลางบรรยากาศที่โทษประหารชีวิต ถูกนำกลับมาใช้ในทางปฏิบัติอีกครั้งในรอบเกือบสิบปี ทำให้สังคมไทยตื่นตัวถกเถียงกันเรื่องการประหารชีวิตกันอีกยกใหญ่ จึงชวนทำความรู้จักที่ทางของโทษประหารชีวิตในกฎหมายไทย เงื่อนไขและข้อยกเว้นในกรณีต่างๆ

ในยุค คสช. การปิดกั้นการแสดงความคิดเห็นของประชาชนถูกอ้างอิงและใช้อำนาจผ่าน “กฎหมาย” เพื่อสร้างความชอบธรรมให้กับรัฐบาลทหาร ทั้งกฎหมายที่ออกใหม่ภายใต้รัฐบาล คสช. ทั้ง ประกาศและคำสั่งของ คสช. ก็ถูกหยิบมาใช้ แต่ไม่เพียงเท่านั้น การกระทำเล็กน้อยที่ไม่ได้มุ่งหวังลงโทษให้สาสม แต่มุ่งหวังสร้างความยุ่งยาก เพิ่มภาระให้กับการเคลื่อนไหว คสช. ก็เอากฎหมายที่มีโทษไม่ร้ายแรงมาบังคับใช้ รวมทั้งการหยิบเอากฎหมายเก่าๆ มาใช้อย่างไม่ถูกต้องตามเจตนารมณ์แต่สร้างบรรยากาศความกลัวขึ้นมาได้

การปฏิรูปตำรวจเป็นโจทย์ใหญ่ที่รัฐบาลทุกยุคทุกสมัยมีความพยายามจะแก้ไขมาโดยตลอด ไม่เว้นแม้กระทั่งรัฐบาลทหารอย่างคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)

ข้อค้นพบจากงานเสวนาชี้ให้เห็นความสับสนในที่มา เมื่อตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ บอกว่า ไม่ต้องการโทษจำคุกสำหรับความผิดฐานละเมิดอำนาจศาล แต่กรรมการร่างรัฐธรรมนูญกลับบอกว่า ไม่ได้เป็นคนใส่เพิ่มขึ้นมา ขณะกฎหมายที่ประกาศใช้กำหนดให้การวิจารณ์ศาลรัฐธรรมนูญโดยไม่สุจริตมีโทษจำคุก 1 เดือน

วันที่ 12 มีนาคม 2561 มีการจัดงานครบรอบ 14 ปี การหายตัวไปของทนายสมชาย นีละไพจิตร ที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ ในงานมีการวางดอกไม้รำลึกถึงทนายสมชาย โดยครอบครัว และมีเวทีเสวนาเรื่อง “พัฒนาการล่าสุดของ ร่าง พ.ร.บ.ป้องกันการทรมานและบังคับสูญหาย”