ประชามติ 59

คลอดเรียบร้อย สำหรับ พ.ร.บ.ประชามติฯ เพื่อรับมือกับเส้นทางสู่การออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ 7 ส.ค. 2559 พ.ร.บ.ฉบับนี้ สนช.แก้ไขไปจากเดิมพอสมควร เช่น การตัดไม่ให้มีการรณรงค์ร่างรัฐธรรมนูญ หรือการปรับเปลี่ยนบทลงโทษของความผิดบ้างประเภทใหม่ และยกเลิกการออกเสียงผ่านเครื่องลงคะแนน

การแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญฉบับลงประชามติไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะมีการตั้งเงื่อนไขหลายข้อ เช่น การแก้ไขบททั่วไป หมวดพระมหากษัตริย์ การแก้ไขรัฐธรรมนูญ อำนาจหน้าที่ของศาลหรือองค์กรอิสระจะต้องผ่านการทำประชามติก่อน ส่วนขั้นตอนในการพิจารณาวาระต่างๆ ก็ต้องใช้เสียงของสมาชิกวุฒิสภา 1 ใน 3 และความเห็นชอบจากพรรคการเมืองไม่น้อยกว่าร้อยละ 20

หนึ่งในข้อถกเถียงต่อร่างรัฐธรรมนูญที่สังคมสนใจคือ การเปิดช่องให้มีนายกรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง หรือ 'นายกฯ คนนอก' ซึ่งเป็นประเด็นที่สัมพันธ์กับประวัติศาสตร์การต่อสู้ทางการเมืองของไทย สุดท้ายร่างรัฐธรรมนูญฉบับที่จะนำไปลงประชามติก็เปิดทางให้รัฐสภาตั้ง 'นายกฯ คนนอก' ได้อีกครั้ง สำหรับการเลือกตั้งครั้งที่จะถึงครั้งเดียว

ร่าง พ.ร.บ.ประชามติฯ ที่จะกำหนดกติกาการทำประชามติร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ มีข้อน่าสนใจ เช่น การกำหนดโทษหนักถึง 10 ปี สำหรับการโพสต์ที่ผิดข้อเท็จจริงหรือปลุกระดม ก่อนการทำประชามติ 7 วัน ห้ามมีการเปิดเผยผลโพลที่เกี่ยวกับการออกเสียง กำหนดอายุผู้มีสิทธิออกเสียงไว้ที่ 18 ปี ส่วนการแสดงความคิดเห็นและรณรงค์สามารถทำได้ แต่ต้องเป็นไปตามที่ กกต.กำหนด

ร่างรัฐธรรมนูญ(ชั่วคราว) 2557 ฉบับที่สอง มีการแก้ไขในห้าประเด็นเพื่อทำให้กระบวนการออกเสียงประชามติมีความชัดเจนขึ้น เช่น การแก้ไขประเด็นการนับเสียงข้างมากในการออกเสียงประชามติ ฯลฯ ส่วนถ้าประชามติไม่ผ่านจะทำอย่างไรนั้นยังไม่มีการแก้ไขเพิ่มเติม

กุมภาพันธ์ 2559 หลังเห็นร่างแรกรัฐธรรมนูญฉบับมีชัย หลายฝ่ายพยายามจัดเสวนาและกิจกรรมเกี่ยวกับร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ แต่เเล้วก็มีอย่างน้อย 5 กิจกรรมที่ถูกรบกวนจากเจ้าหน้าที่ทั้งตำรวจและทหาร เช่น งานของนักวิชาการกลุ่มสยามประชาภิวัฒน์, กลุ่มวีมูฟ และเว็บไซต์ประชามติ

ปิดรับข้อเสนอแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญฉบับมีชัย ฤชุพันธุ์ เป็นที่เรียบร้อยเมื่อวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2559 สนช.ได้ส่งความคิดเห็นเพื่อให้ กรธ.พิจารณาแก้ไขร่างรัฐธรรมนูญให้สมบูรณ์เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการออกเสียงประชามติในช่วงปลายเดือนกรกฎาคม 2559 โดย สนช.มีข้อเสนอหลายประเด็นที่น่าสนใจ

รัฐธรรมนูญทุกฉบับต้องอาศัย พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญ เป็นกฎหมายลูกมาขยายความในรายละเอียด ซึ่งร่างรัฐธรรมนูญฉบับ 2559 กำหนดให้ร่างกฎหมายลูกอีก 10 ฉบับ และให้ กรธ.มีเวลาอีกแปดเดือนเพื่อร่างเองทั้งหมด จึงนำมาสู่ข้อครหาว่าพยายามอยู่ในอำนาจต่อ โดยเอากฎหมายลูกเป็นข้ออ้าง