จับตา สนช.

ต้องยอมรับความจริงที่ว่า ฐานะทางเศรษฐกิจคือตัวแปรหนึ่งที่จะกำหนดชะตากรรมของผู้ถูกตั้งข้อหา  นั่นก็เพราะว่า ตลอดเส้นทางของกระบวนการยุติธรรมล้วนมีค่าใช้จ่าย ไม่ว่าจะเป็นค่าเดินทาง ค่าจ้างทนายความ ค่าธรรมเนียมศาล หรือแม้แต่ค่าประกันตัว และด้วยเหตุนี้ ภาคประชาชนจึงพยายามจะผลักดันให้มีกฎหมายกองทุนยุติธรรมที่มีประสิทธิภาพเพื่อแทนที่กองทุนเดิมที่เป็นเพียงระเบียบของกระทรวงยุติธรรม

การพิจารณากฎหมายในยุค คสช. เป็นไปอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในชั้นของ สนช. ที่เมื่อกฎหมายใดผ่านเข้าสภาไปได้ก็มักจะไม่มีการคัดค้านหรือแก้ไขมากนัก ไอลอว์ชวนจับตากฎหมายที่จะส่งผลกระทบต่อประชาชน เช่น ร่าง พ.ร.บ.แร่ ที่ตัดช่องทางประชาชนค้านเหมือง ร่าง พ.ร.บ.ยา ที่ให้ผู้ไม่ใช่เภสัชกรจ่ายยาได้ ก่อนที่กฎหมายเหล่านี้จะผ่าน สนช. และมีผลบังคับใช้จริง

ในยุครัฐบาล คสช. สภานิติบัญญัติแห่งชาติแก้ไขประมวลกฎหมายอาญาไปแล้ว 4 ครั้ง เป็นเรื่องวนเวียนอยู่ที่ความผิดเกี่ยวกับเพศถึงสามครั้ง ทั้งเพิ่มโทษปรับฐานข่มขืนเด็ก เพิ่มความผิดฐานข่มขืนศพ ครอบครองเผยแพร่สื่อลามกอนาจารเด็ก และเพิ่มเงื่อนไขการรอลงอาญาให้ง่ายขึ้น

ร่าง พ.ร.บ.นิวเคลียร์ ที่ สนช.กำลังพิจารณา ชัดเจนว่าเปิดช่องตั้งสถานประกอบการฯ ผลิตพลังงานนิวเคลียร์ได้ แต่หลักเกณฑ์การควบคุมหลายเรื่อง เช่น การทิ้งกากกัมมันตภาพรังสี ยังไม่ชัดต้องรอดูกฎกระทรวง แม้กำหนดให้ต้องทำรายงานด้านสิ่งแวดล้อม แต่ก็ยังไม่ใช่ EIA

พ.ร.บ.แก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ฉบับที่ 28 ปี 2558 กำหนดให้โอนคดีที่มีลักษณะเป็นคดีสิ่งแวดล้อม จากศาลชั้นต้นอื่นไปยังศาลแพ่งได้ แต่ยังมีข้อถกเถียงว่าการโอนคดีจะเป็นการเพิ่มภาระ หรือส่งเสริมความเป็นธรรมตามที่ตั้งใจไว้หรือไม่

แม้ว่าร่าง พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม จะตัดบทลงโทษกรณีทำให้เกิดความเสียหายร้ายแรงต่อมรดกทางวัฒนธรรมออกไป แต่กฎหมายฉบับนี้ก็มีความน่ากังวลว่าจะตีความครอบคลุมสิ่งใดบ้าง เพราะคำว่าวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้มีความหมายกว้างและเป็นนามธรรมมาก