คดีปิดเว็บประชาไท

7 เมษายน 2553

ศูนย์อำนวยการรักษาความสงบเรียบร้อยออกหนังสือไปยังรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร อ้างอำนาจตามมาตรา 9 ข้อ2 แห่งพระราชกำหนดในสถานการณ์ฉุกเฉิน ขอให้ปิดเว็บไซต์ www.prachatai.com พร้อมกับเว็บไซต์อื่นอีกรวม 36 แห่ง ด้วยเหตุผลว่ามีการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารที่อาจส่งผลต่อความมั่นคง ทำให้ www.prachatai.com ไม่สามารถเข้าได้ตั้งแต่วันที่ 8 เม.ย.53 เป็นต้นมา 

 

และเมื่อทางประชาไทได้แก้ปัญหาโดยการเปลี่ยน Domain names เป็นชื่ออื่น เช่น www.prachatai.info, www.prachatai1.info, www.prachatai2.info, www.prchatai3.info รวมถึงใช้ช่องทางสื่อสารผ่าน Social Network อย่าง Facebook และTwitter ก็พบว่ามีการถูกปิดกั้นอย่างต่อเนื่องมาโดยตลอด โดยไม่ได้รับทราบถึงเอกสารคำสั่งหรือเหตุผลในการปิดกั้นแต่อย่างใด 

 

ซึ่งขณะนั้นเป็นช่วงเวลาที่มีการชุมนุมของกลุ่มคนเสื้อแดงในกรุงเทพมหานคร และพื้นที่จังหวัดใกล้เคียง รัฐบาลที่นำโดยนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ จึงประกาศใช้พระราชกำหนดการบริหารราชการณ์ในสถานการณ์ฉุกเฉิน เพื่อควบคุมการชุมนุม และก่อนที่รัฐบาลจะใช้กำลังทหารเข้าควบคุมการชุมนุม วันที่ 7 เมษายน 2553 รัฐบาลจึงประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรง และออกมาตรการเพื่อควบคุมสื่อต่างๆ ที่เห็นว่ามีข้อมูลสนับสนุนการชุมนุมของกลุ่มคนเสื้อแดงดังกล่าว

 

23 เมษายน 2553

ประชาไท ในนามของ มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน  โดย นางสาวจีรนุช เปรมชัยพร ผู้รับมอบอำนาจ เป็นโจทก์ยื่นฟ้อง นายกรัฐมนตรี เป็นจำเลยที่ 1 ผู้อำนวยการศูนย์อำนวยการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉิน เป็นจำเลยที่ 2 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เป็นจำเลยที่ 3, กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เป็นจำเลยที่ 4, กระทรวงการคลัง เป็นจำเลยที่ 5 ฐานละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ เรียกค่าเสียหายเป็นจำนวน 350,000 บาท เป็นคดีหมายเลขดำที่ 1455/2553

 

คำฟ้องสรุปได้ความว่า เมื่อวันที่ 8 เมษายน 2553 จำเลยที่ 3  และจำเลยที่ 4 ได้ร่วมกันดำเนินการปิดกั้นเว็บไซต์ข่าวประชาไท (http://www.prachatai.com) ของโจทก์ โดยปรากฏข้อความว่า This website has been block by ICT  ซึ่งแปลเป็นภาษาไทยได้ว่า “เว็บไซต์นี้ถูกปิดกั้นการเข้าถึงโดยกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร”  และปรากฏภาพสัญลักษณ์ของกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร จำเลยที่ 4 บนเว็บไซต์ของโจทก์แทน  โจทก์จึงไม่สามารถนำเสนอข่าวสารเหตุการณ์และบทความต่างๆ ผ่านเว็บไซต์ข่าวประชาไทได้  ส่งผลให้ให้ประชาชนไม่สามารถใช้บริการข่าวสารเหตุการณ์และบทความต่างๆ จากเว็บไซต์ของโจทก์ได้อีกต่อไป 

 

ซึ่งการกระทำดังกล่าวเป็นการกระทำอันเป็นการละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ แม้จะมีพระราชกำหนดให้อำนาจในการจำกัดสิทธิเสรีภาพตามที่รัฐธรรมนูญมาตรา 45 รับรองไว้แต่รัฐก็ไม่สามารถกระทำการใดๆอันเป็นการจำกัด  ลิดรอน หรือละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพของบุคคลที่รัฐธรรมนูญได้บัญญัติรับรองคุ้มครองไว้ ตามอำเภอใจ  โดยไม่มีพยานหลักฐานหรือเหตุผลที่มีน้ำหนักสนับสนุน และไม่อาจจำกัดสิทธิจนกระทบสาระสำคัญแห่งสิทธิคือทำให้สิทธิดังกล่าวหมดไปอย่างสิ้นเชิงได้

 

โดยที่จำเลยที่ 1, ที่ 2 ,ที่ 3 และที่ 4 ไม่ได้ชี้แจงแสดงเหตุผลและพยานหลักฐานใด ๆ เพื่อแสดงให้เห็นว่า การประกอบกิจการหรือการกระทำของโจทก์เป็นการดำเนินการที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย  ไม่ปรากฏว่าคณะกรรมการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีมติให้ปิดกั้นเว็บไซต์ และจำเลยที่ 2 ซึ่งเป็นผู้ลงนามสั่งการให้จำเลยที่ 3 ดำเนินการปิดกั้นเว็บไซต์อาศัยข้อเท็จจริงใดหรือพฤติการณ์ใดเป็นหลักในการพิจารณาว่าเว็บไซต์ข่าวประชาไทของโจทก์  มีข้อความอันอาจทำให้ประชาชนเกิดความหวาดกลัว  หรือเจตนาที่จะบิดเบือนข้อมูลข่าวสาร   ทำให้เกิดความเข้าใจผิดต่อสถานการณ์ฉุกเฉินจนกระทบต่อความมั่นคงของรัฐ หรือความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน   อันเป็นเหตุให้จำเลยทั้งสี่มีอำนาจกระทำการดังกล่าวได้  และคณะกรรมการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินหรือจำเลยที่ 2  ก็ไม่เคยแจ้งหรือบอกกล่าวในทางใดๆให้โจทก์ทราบถึงเหตุแห่งการมีคำสั่งให้ปิดกั้นเว็บไซต์ของโจทก์ หรือเปิดโอกาสให้โจทก์ได้ชี้แจงข้อเท็จจริงทั้งที่โจทก์อยู่ตกในฐานะเสมือนผู้ถูกกล่าวหา และได้รับผลกระทบจากคำสั่งดังกล่าว

 

การที่คณะกรรมการสถานการณ์ฉุกเฉินมีมติให้ปิดกั้นเว็บไซต์ และจำเลยที่ 2 มีคำสั่งให้จำเลยที่ 3 ดำเนินการปิดกั้นเว็บไซต์จำนวน 36 เว็บไซต์ ซึ่งรวมถึงเว็บไซต์ข่าวประชาไทของโจทก์ด้วย  ทั้งที่ไม่ปรากฏข้อเท็จจริงว่า ข่าวสาร เหตุการณ์ บทความ หรือความคิดเห็น ที่นำเสนอผ่านเว็บไซต์ข่าวประชาไทของโจทก์  มีเรื่องใด ตอนใด ข้อความใด ที่เป็นข้อความอันอาจทำให้ประชาชนเกิดความหวาดกลัว หรือเป็นข้อความที่นำเสนอโดยมีเจตนาบิดเบือนข้อมูลข่าวสาร ทำให้เกิดความเข้าใจผิดต่อสถานการณ์ฉุกเฉินจนกระทบต่อความมั่นคงของรัฐ หรือความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน     จึงเป็นการใช้วินิจฉัยสั่งการโดยไม่เป็นไปตามเงื่อนไขที่กฎหมายกำหนด เป็นการละเมิดต่อโจทก์ทำโจทก์ได้รับความเสียหาย

 

การกระทำของจำเลยที่ 1,ที่ 2 ,ที่ 3 และที่ 4  จึงเป็นการกระทำที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย หรือเป็นการกระทำนอกเหนือไปจากที่กฎหมายกำหนด  เป็นการจงใจหรือประมาทเลินเล่อ กระทำต่อโจทก์ โดยผิดกฎหมาย ขัดต่อหลักนิติรัฐและหลักนิติธรรม  ขัดต่อรัฐธรรมนูญ และหลักกฎหมายสากล  เป็นการละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพตามที่รัฐธรรมนูญมาตรา 45 ได้รับรองและคุ้มครองไว้  เป็นเหตุให้โจทก์ ได้รับความเสียหาย 

 

จำเลยที่ 4 ในฐานะผู้ร่วมกระทำละเมิดและฐานะหน่วยงานต้นสังกัดของจำเลยที่ 3  และที่ 5 ในฐานะกระทรวงการคลังซึ่งต้องรับผิดชอบชดใช้ค่าเสียหายอันเกิดจากละเมิดของเจ้าหน้าที่ที่ไม่มีสังกัดตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่รัฐ พ.ศ.2539  จึงต้องรับผิดในผลแห่งละเมิด

 

คดีนี้เป็นคดีปกครองซึ่งควรอยู่ในเขตอำนาจศาลปกครอง  แต่พระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548 มาตรา 16 ได้บัญญัติตัดอำนาจของศาลปกครองไม่ให้มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีนี้ โจทก์จึงจำต้องนำคดีมาฟ้องยังศาลยุติธรรมเพื่อขออำนาจศาลยุติธรรมในการปกป้อง คุ้มครองสิทธิเสรีภาพของโจทก์

 

หากศาลจำกัดอำนาจหน้าที่ของศาลไว้โดยไม่เข้าไปควบคุมตรวจสอบการใช้อำนาจและการใช้ดุลพินิจของจำเลยที่ 2 โดยให้เหตุผลว่าการใช้อำนาจตามพระราชกำหนดบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉินของจำเลยที่ 2 อันเป็นอำนาจและดุลพินิจของฝ่ายบริหารโดยเฉพาะศาลไม่อาจเข้าไปทบทวนหรือตรวจสอบได้  ก็จะส่งผลอย่างร้ายแรงต่อสิทธิเสรีภาพของโจทก์และประชาชนชาวไทย  เพราะจะเป็นการยอมรับว่าหลังจากมีการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในพื้นที่ใดแล้ว  ฝ่ายบริหารสามารถอ้างอำนาจตามพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน กระทำการละเมิดสิทธิเสรีภาพประชาชนได้ตามอำเภอใจ  โดยไม่จำต้องผูกพันกับเงื่อนไขหรือองค์ประกอบของกฎหมายตามที่บัญญัติไว้ในพระราชกำหนด หรือไม่จำต้องคำนึงว่าการใช้อำนาจของตนจะขัดต่อกฎหมายฉบับอื่นหรือแม้แต่รัฐธรรมนูญหรือไม่ หากเป็นเช่นนี้สิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญของโจทก์และประชาชนชาวไทยย่อมไม่มีความหมายใดๆเลย  เพราะเท่ากับว่าประชาชนไม่มีหลักประกันสิทธิเสรีภาพโดยองค์กรตุลาการ  ฝ่ายบริหารอยู่เหนือการควบคุมตตรวจสอบ

 

ค่าแห่งความเสียหายดังกล่าวไม่อาจคำนวณเป็นตัวเงินได้  แต่เพื่อให้เป็นบรรทัดฐานและป้องกันมิให้รัฐใช้อำนาจหรือใช้ดุลพินิจไปในทางที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย  เพื่อละเมิดต่อสิทธิเสรีภาพของประชาชนอีกต่อไป  โจทก์ขอเรียกค่าเสียหายจากจำเลยทั้งห้าเป็นจำนวนเงิน 350,000 บาท (สามแสนห้าหมื่นบาทถ้วน)

 

คำขอท้ายฟ้อง

1. ขอศาลได้โปรด เพิกถอนคำสั่ง ให้ปิดกั้นเว็ปไซต์ประชาไท

2. ให้จำเลยที่ 1 ถึงที่ 4  เปิดการเข้าถึงเว็ปไซต์ข่าวประชาไท หากจำเลยไม่กระทำการให้ถือเอาคำพิพากษาของศาลแทนการแสดงเจตนาของจำเลยทั้งสาม

3. ให้จำเลยที่ 4  และที่  5 ร่วมกันหรือแทนกันชดใช้ค่าเสียหายแก่สิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญแก่โจทก์จำนวน 350,000 บาท (สามแสนห้าหมื่นบาทถ้วน)

4. ให้จำเลยที่ 4  และที่  5 ร่วมกันหรือแทนกันชดใช้ค่าเสียหายเป็นรายวัน วันละ 20,000 บาท (สองหมื่นบาทถ้วน)

5. ให้จำเลยทั้งห้าชดใช้ค่าฤชาธรรมเนียมรวมทั้งค่าทนายความในอัตราอย่างสูงแทนโจทก์ 

 

ในวันที่ 23 เมษายน 2553 วันเดียวกับที่ยื่นฟ้องนั้นเอง

ศาลแพ่งอ่านคำพิพากษาในคดีหมายเลขดำที่ 1455/2553 โดยผู้พิพากษาออกนั่งบัลลังก์เวลา 16.30 น. สรุปใจความได้ว่า

ศาลพิเคราะห์แล้วเห็นว่า ตามพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 มีเจตนารมณ์ที่จะให้อำนาจนายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรีในการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินเพื่อบังคับใช้ทั่วราชอาณาจักรหรือในบางเขตท้องที่ได้ตามความจำเป็นแห่งสถานการณ์ ดังนั้นการที่คณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบแก่นายกรัฐมนตรีในการประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในวันที่ 7 เมษายน 2553 ย่อมเป็นการใช้อำนาจในการบริหารราชการแผ่นดินตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายที่กำหนดไว้โดยเฉพาะ ฉะนั้นการที่จำเลยที่ 1 มีคำสั่งนายกรัฐมนตรีที่ พิเศษ 1/2553 ให้นายสุเทพ เทือกสุบรรณ รองนายกรัฐมนตรี เป็นผู้อำนวยการศูนย์อำนวยการแก้ไขสถาการณ์ฉุกเฉิน กับมีคำสั่งนายกรัฐมนตรีที่ พิเศษ 2/2553 ให้จำเลยที่ 2 เป็นผู้กำกับการปฏิบัติงานในการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรง จำเลยที่ 2 ย่อมมีอำนาจตามความในมาตรา 9 (2) (3) แห่งพระราชกำหนดดังกล่าวที่จะใช้มาตรการอันจำเป็นเพื่อแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉินได้ 

 

แม้ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 15 วรรคสี่ ที่ว่าการห้ามหนังสือพิมพ์หรือสื่อมวลชนอื่นเสนอข่าวสารหรือแสดงความคิดเห็นทั้งหมดหรือบางส่วน หรือการแทรกแซงด้วยวิธีการใดๆ เพื่อลิดรอนสิทธิเสรีภาพตามมาตรานี้จะกระทำมิได้ เว้นแต่โดยอาศัยอำนาจตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายเฉพาะเพื่อรักษาความมั่นคงของรัฐ ฯลฯ แต่ก็ได้ให้อำนาจแก่จำเลยที่ 1 และที่ 2 ตามพระราชกำหนดดังกล่าว ซึ่งเป็นกฎหมายเพื่อรักษาความมั่นคงของรัฐ ตามมาตรา 45 วรรคสอง การกระทำของจำเลยทั้งสองจึงอยู่ในขอบเขตที่กฎหมายให้อำนาจไว้

 

ส่วนจำเลยที่ 3 เป็นเพียงผู้ดำเนินการตามคำสั่งของจำเลยที่ 2 ในการปิดกั้นเว็บไซต์ของโจทก์ โดยอาศัยอำนาจของจำเลยที่ 2 ซึ่งจำเลยที่ 1 ได้ให้ไว้ การกระทำของจำเลยที่ 3 จึงไม่เป็นละเมิดต่อโจทก์ โจทก์ย่อมไม่มีอำนาจฟ้องเรียกค่าเสียหายจากจำเลยที่ 4 และที่ 5 ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐได้

 

พิพากษายกฟ้อง

 

ลงชื่อ ผู้พิพากษา นางสาวณัชชา น้อยเชื้อเวียง  นายชัยวัฒน์ ธนวัฒนตระกูล

 

หลังจากศาลชั้นต้นอ่านคำพิพากษา เว็บไซต์ประชาไทในฐานะโจทก์ ยังได้ยื่นอุทธรณ์คำพิพากษาศาลชั้นต้นต่อศาลอุทธรณ์ต่อไป

 

 

21 ธันวาคม 2553

คณะรัฐมนตรีมีมติยกเลิกการประกาศใช้ พ.ร.ก.การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน หรือ พ.ร.ก.ฉุกเฉิน ในพื้นที่ 4 จังหวัดที่เหลือ ได้แก่ กรุงเทพมหานคร (กทม.) นนทบุรี ปทุมธานี และสมุทรปราการ โดยมีผลตั้งแต่วันที่ 22 ธันวาคม 2553 เป็นต้นไป เป็นเหตุให้อำนาจในการปิดกั้นเว็บไซต์หมดไป อย่างไรก็ดี เว็บไซต์ประชาไท ภายใต้โดเมน www.prachatai.com ยังไม่สามารถเข้าชมได้ตามปกติกับผู้ให้บริการทุกราย