จากการสังเกตการณ์กระบวนการเลือกสมาชิกวุฒิสภาทั้งในระดับอำเภอ จังหวัด และประเทศ หนึ่งในปัญหาของกระบวนการเลือก คือ ระยะเวลาในการดำเนินงานที่เป็นไปด้วยความล่าช้า เนื่องจากขั้นตอนกระบวนการเลือกสว. ทุกระดับประกอบไปด้วยการเลือกสองรอบ คือ รอบเลือกกันเองในกลุ่มอาชีพ และรอบเลือกไขว้ระหว่างกลุ่มอาชีพ ซึ่งมีทั้งหมด 20 กลุ่มอาชีพ ทำให้กระบวนการเลือกกินระยะเวลายาวนานทั้งวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเลือกในระดับประเทศที่กว่ากระบวนการจะสิ้นสุดก็ใช้เวลาจนถึงรุ่งเช้าของอีกวันหนึ่ง
ผู้สมัครสว. จะต้องผ่านกระบวนการเลือกทั้งหมดสามระดับ โดยในระดับอำเภอจัดขึ้นเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2567 ระดับจังหวัดเมื่อวันที่ 16 มิถุนายน 2567 และในระดับประเทศเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2567 ซึ่งเป็นวันที่จะได้ทราบผลว่าใครจะได้เป็นสว. ชุดต่อไป
ตามกำหนดการของวันเลือกทั้งสามระดับดังกล่าว ผู้สมัครจะต้องเดินทางมาถึงสถานที่เลือกก่อนเวลา 8.00 น. เพื่อเตรียมความพร้อมและรายงานตัวเข้าสถานที่เลือก จากนั้นจึงเริ่มลงคะแนนรอบเลือกกันเองตอนเวลา 9.00 น. จนกว่ากระบวนการจะสิ้นสุด ซึ่งจากการสังเกตการณ์พบว่ากระบวนการเลือกดำเนินไปอย่างยาวนานทั้งวันไปจนถึงข้ามคืน
แปดชั่วโมง: ความล่าช้าของกระบวนการเลือกสว. ระดับอำเภอ
การเลือกสว. ระดับอำเภอกำหนดให้ผู้สมัครหนึ่งคนมีสิทธิเลือกลงคะแนนรอบเลือกกันเองได้สองเสียง สามารถเลือกตัวเองได้ และมีสิทธิเลือกลงคะแนนในรอบเลือกไขว้ได้สี่เสียงเนื่องจากห้ามลงคะแนนให้กลุ่มตัวเอง เมื่อผู้สมัครลงคะแนนเสร็จแล้วเจ้าหน้าที่จะตั้งกระดานเพื่อทำการนับคะแนนต่อไป โดยในระดับอำเภอจะต้องหาผู้ผ่านเข้ารอบที่มีคะแนนสูงสุดสามอันดับแรกของแต่ละกลุ่มอาชีพไปคัดเลือกต่อในการเลือกระดับจังหวัด ขั้นตอนนี้ใช้เวลานานเนื่องจากบางกลุ่มอาชีพมีผู้สมัครเป็นจำนวนมากทำให้การวินิจฉัยบัตรและขานบัตรทีละใบของแต่ละกลุ่มใช้ระยะเวลาไม่เท่ากัน โดยเฉพาะหากมีผู้ที่ได้คะแนนเท่ากันยังต้องมีการจับสลากเพื่อหาผู้ชนะอีกด้วย
จากการสังเกตการณ์ที่สถานที่เลือกอำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี ที่มีผู้สมัครเป็นจำนวนมาก ผู้สมัครรู้ผลรอบเลือกกันเองเมื่อเวลาประมาณ 11.00 น. จากนั้นผู้สมัครที่ผ่านเข้าสู่รอบเลือกไขว้ของแต่ละกลุ่มอาชีพส่งตัวแทนกลุ่มละหนึ่งคนไปจับสลากไขว้กับกลุ่มอาชีพอื่นช่วงเวลาประมาณ 11.16 น. และพักรับประทานอาหาร พูดคุยแนะนำตัวกันเองเมื่อเวลาประมาณ 11.58 น. จากนั้นเจ้าหน้าที่จะให้เวลาผู้สมัครอย่างน้อยหนึ่งชั่วโมงในการศึกษาเอกสารแนะนำตัว (ใบสว.3) ของผู้สมัครคนอื่นอีกครั้งหนึ่งก่อนให้ผู้สมัครเข้าคูหาลงคะแนนเมื่อเวลาประมาณ 14.02 น. และเริ่มนับคะแนนรอบเลือกไขว้เมื่อเวลาประมาณ 14.31 น. สุดท้ายจึงจะนับคะแนนเสร็จทุกกลุ่มเมื่อเวลาประมาณ 15.30 น.
ขณะเดียวกันบางอำเภอมีผู้สมัครน้อย ไม่ครบทุกกลุ่มหรือหลายกลุ่มมีไม่ถึงห้าคน ซึ่งควรจะใช้เวลาการดำเนินการน้อยแต่กลับเสร็จช้ากว่าที่ควรจะเป็น จากการสังเกตการณ์ที่อำเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี ซึ่งมีผู้สมัคร 11 คน ไม่มีการเลือกกันเองแต่การเลือกไขว้เสร็จในเวลาประมาณ 11.10 น. จากการสังเกตการณ์ที่เขตดินแดง จังหวัดกรุงเทพมหานคร ไม่มีการเลือกกันเองแต่การเลือกไขว้เสร็จในเวลาประมาณ 13.30 น.
นอกจากนี้ ผู้สมัครที่ผ่านเข้าไปสู่รอบการเลือกระดับจังหวัดจะต้องรอเอกสารรับรอง (ใบ สว.อ.38) จากกรรมการการเลือกตั้งที่ดึงข้อมูลผู้ผ่านเข้ารอบออกมาจากระบบและพิมพ์ออกมามอบให้แก่ผู้สมัครทีละคน ส่งผลให้กระบวนการเลือกสว. ระดับอำเภอใช้เวลาตั้งแต่เวลา 8.00-16.00 น. รวมทั้งสิ้นประมาณแปดชั่วโมง
นานสุดคือ 14 ชั่วโมง: ความล่าช้าของกระบวนการเลือกสว. ระดับจังหวัด
การเลือกสว. ระดับจังหวัดพบว่ามีการประท้วงเกิดขึ้นในบางสถานที่เลือก เช่น การเลือกสว. ระดับจังหวัดในพื้นที่กรุงเทพฯ ซึ่งเป็นสถานที่เลือกที่เสร็จสิ้นกระบวนการช้าที่สุดจากทุกสถานที่เลือกทั้งประเทศ เนื่องจากมีผู้สมัครทักท้วงเรื่องความไม่เป็นธรรมในการนับคะแนนรอบเลือกกันเองเมื่อเวลาประมาณ 13.41 น. และมีการทักท้วงเรื่องระเบียบการแนะนำตัว โดยมีผู้สมัครลุกขึ้นทักท้วงว่าเจ้าหน้าที่กกต. ว่าไม่ได้ให้เวลาผู้สมัครได้ทำความรู้จักกันเป็นเวลาหนึ่งชั่วโมงก่อนลงคะแนนรอบเลือกไขว้ตามที่เจ้าหน้าที่กกต. ได้ตกลงไว้ก่อนหน้านี้ ส่งผลให้กระบวนการเลือกสว. ระดับจังหวัดของพื้นที่กรุงเทพฯ ดำเนินไปอย่างล่าช้า โดยสถานที่เลือกสว. ระดับจังหวัด กรุงเทพฯ เพิ่งเริ่มนับคะแนนรอบเลือกไขว้เมื่อเวลาประมาณ 18.21 น. และเสร็จสิ้นกระบวนการเมื่อประมาณ 22.30 น.
ในขณะที่จังหวัดอื่น เช่น บุรีรัมย์ อยุธยา และสตูล เสร็จสิ้นกระบวนการเลือกเมื่อเวลาประมาณ 15.20 น. อย่างไรก็ตาม ถึงแม้จังหวัดอื่นๆ จะเสร็จสิ้นกระบวนการทั้งหมดก่อนกรุงเทพฯ แต่ขั้นตอนการเลือกต่างดำเนินไปอย่างยาวนานเช่นกัน หนึ่งในปัจจัยสำคัญที่ผู้สังเกตการณ์พบเห็น คือ ขั้นตอนการรอเจ้าหน้าที่พิมพ์เอกสารแนะนำตัวผู้สมัครที่ผ่านเข้ารอบเลือกไขว้ในรูปแบบรูปเล่ม รวมไปถึงการรอคอยเจ้าหน้าที่พิมพ์ใบประกาศผลคะแนนของแต่ละรอบเพื่อนำไปติดประกาศไว้บนกระดานบริเวณหน้าสถานที่เลือก และการรอเอกสารรับรองต่างๆ จากเจ้าหน้าที่ ต่างส่งผลให้กระบวนการทั้งหมดล่าช้าด้วยเช่นกัน
เลือกวันนี้รู้ผลพรุ่งนี้: ความล่าช้าของกระบวนการเลือกสว. ระดับประเทศ
ในรอบสุดท้ายของการเลือกสว. ระดับประเทศที่จัดขึ้นเมื่อ 26 มิถุนายน 2567 ณ อิมแพ็ค ฟอรั่ม เมืองทองธานี กรุงเทพฯ ถือได้ว่าเป็นวันที่กระบวนการเลือกดำเนินไปอย่างยาวนานที่สุดและนานกว่าที่ทุกคนคาดการณ์ไว้ เนื่องด้วยจำนวนผู้สมัครจากทั้ง 77 จังหวัดต้องมารวมตัวกันในวันเลือกระดับประเทศในสถานที่แห่งเดียว ซึ่งในวันดังกล่าวมีผู้สมัครมารายงานตัวเพื่อเข้ารับการเลือกจำนวนมากถึง 2,989 คน โดยคัดเลือกผู้ที่ผ่านเข้ารอบเป็นสว. จากทั้ง 20 กลุ่มอาชีพ กลุ่มอาชีพละสิบคน รวมแล้วจะมีผู้ที่ได้รับเลือกเป็นสว. ตัวจริงทั้งหมด 200 คน และรายชื่อสำรองอีก 100 คน
ในวันดังกล่าว ผู้สมัครจะต้องมาถึงสถานที่เลือกเพื่อเตรียมความพร้อมและรายงานตัวตั้งแต่เวลา 8.00 น. เริ่มลงคะแนนรอบเลือกกันเองเมื่อเวลา 10.05 น. และเริ่มทำการนับคะแนนในรอบเลือกกันเองเมื่อเวลาประมาณ 15.00 น. เห็นได้ว่ากระบวนการในรอบเลือกกันเองใช้เวลาถึงเจ็ดชั่วโมง กว่ากระบวนการจะดำเนินไปสู่ขั้นตอนการเลือกไขว้นั้นก็เป็นเวลาประมาณเกือบ 20.00 น. แล้ว ซึ่งในรอบเลือกไขว้ผู้สมัครจะออกเสียงได้คนละ 20 เสียง และแต่ละคนใช้เวลาในการเข้าคูหานานหลายนาที แม้ว่าแต่ละกลุ่มเหลือผู้สมัครเพียง 40 คน และแต่ละกลุ่มเจ้าหน้าที่เตรียมคูหาไว้สองคูหา แต่ก็ใช้เวลาลงคะแนนไปนานมากจนส่งผลให้ การเริ่มนับคะแนนรอบเลือกไขว้ของสายแรกเริ่มเมื่อเวลาประมาณ 21.30 น. และเสร็จสิ้นการนับคะแนนเมื่อเวลาประมาณตีสามของวันที่ 27 มิถุนายน 2567 เสร็จสิ้นการนับคะแนนสายสุดท้ายเมื่อเวลาประมาณเกือบตีห้าของวันที่ 27 มิถุนายน 2567
ด้วยจำนวนผู้สมัครและความซับซ้อนของกระบวนการเลือกก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้การเลือกมีความล่าช้า เช่น พบว่าบางครั้งเจ้าหน้าที่วินิจฉัยบัตรผิดเพราะบัตรลงคะแนนมีจำนวนช่องลงคะแนนหลายช่อง เมื่อเจ้าหน้าที่ขานคะแนนที่ลงคะแนนเอาไว้ในบัตรลงคะแนนไปจนพบว่ามีการลงคะแนนให้หมายเลขที่ไม่มีในระบบเลือกก็ต้องวินิจฉัยบัตรใหม่ว่าเป็นบัตรเสีย แต่เจ้าหน้าที่ได้นับคะแนนให้หมายเลขในช่องที่เหลือของบัตรใบนั้นไปแล้ว ทำให้ต้องแก้ไขคะแนนที่ขีดนับไปแล้วบนกระดานนับคะแนนใหม่ ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้กระบวนการเลือกระดับประเทศใช้ระยะเวลานาน
สรุปแล้วกระบวนการเลือกสว. ระดับประเทศใช้เวลานานถึง 21 ชั่วโมง ตั้งแต่เวลา 8.00 น. ของวันที่ 26 มิถุนายน จนถึงเวลา 05.00 น. ของวันที่ 27 มิถุนายน 2567 ซึ่งยังไม่รวมเวลาที่ผู้สมัครต้องรอรับเอกสารต่างๆ จากเจ้าหน้าที่ ทำให้ทั้งผู้สมัครและผู้สังเกตการณ์การเลือกสว. ต่างเดินทางกลับด้วยความรู้สึกเหนื่อยล้า ในระหว่างการนับคะแนนรอบเลือกไขว้ก็แทบไม่มีผู้สมัครที่คอยสังเกตการณ์และตรวจสอบความถูกต้องของการนับคะแนนและการรวมคะแนนของเจ้าหน้าที่กกต. แล้ว
