สังเกตการณ์เลือกสว.สุดใกล้ชิด ทำได้ ดูตัวอย่างอ.มะขาม จันทบุรี

วันที่ 9 มิถุนายน 25667 ไอลอว์ส่งเจ้าหน้าที่และอาสาสมัครไปสังเกตการณ์การเลือกสมาชิกวุฒิสภา (สว.) ในระดับอำเภอในหลายจังหวัด หนึ่งในอำเภอที่เราเลือกไปคือ อำเภอมะขาม จังหวัดจันทบุรี ความน่าสนใจของ อำเภอมะขาม คือเป็นอำเภอที่มีขนาดเล็กและการเลือก สว.ครั้งมีผู้สมัครเพียง 11 คนจากหกกลุ่มอาชีพ โดยทุกกลุ่มอาชีพผ่านเข้าสู่รอบการเลือกไขว้ได้เลยเนื่องจากทุกกลุ่มอาชีพมีผู้สมัครไม่ถึงห้าคน สำหรับการเลือก สว.ที่อำเภอมะขาม ถือเป็นกรณีตัวอย่างที่น่าสนใจในการเปิดพื้นที่ให้ผู้สังเกตการณ์เข้าไปมีส่วนร่วม ในขณะเดียวกันก็ยังมีความรัดกุมทำให้กระบวนการเลือกเป็นไปตามกฎหมาย

ให้พื้นที่กับผู้สังเกตการณ์ทุกขั้นตอน

เวลาประมาณ 8.00 น. ผู้สังเกตการณ์เดินทางมาถึงหอประชุมอำเภอมะขาม  พบว่า เจ้าหน้าจัดเตรียมสถานที่เลือก สว.ไว้อย่างเรียบร้อยและติดป้ายบอกอย่างชัดเจน แบ่งพื้นที่ตั้งแต่จุดลงทะเบียน สถานที่นั่งของผู้สมัคร พื้นที่นั่งของผู้สังเกตการณ์ กั้นพื้นที่บริเวณหย่อนบัตร และจัดพื้นที่ถ่ายทอดภาพผ่านกล้อง CCTV ไว้ด้านนอกห้องประชุม

ก่อนการเลือก สว.ระดับอำเภอ ผู้อำนวยการเลือกประจำอำเภอมะขาม กล่าวย้ำกับผู้สมัครว่า วันนี้ขอเชื่อมั่นในความโปร่งใส เนื่องจากวันนี้มีผู้สังเกตการณ์มาจากหลายแห่ง ตั้งแต่ผู้ตรวจการการเลือกตั้ง, ผู้ทรงคุณวุฒิ กกต.ประจำจังหวัดจันทบุรี, เครือข่ายผู้สังเกตการณ์จาก กกต. และตัวแทนจากไอลอว์ นอกจากนี้ยังมีการบันทึกภาพและถ่ายทอดผ่านกล้อง CCTV ด้วย

ขณะเดียวกันพื้นที่ซึ่งถูกจัดสรรไว้ให้ผู้สังเกตการณ์ก็เป็นมุมกว้างที่สามารถเห็นกระบวนการหย่อนบัตรของทุกกลุ่มทุกสายได้ แม้เจ้าหน้าที่จะจัดพื้นที่ไว้เฉพาะให้กับผู้สังเกตการณ์ แต่ในทางปฏิบัติผู้สังเกตการณ์สามารถเดินไปสังเกตการณ์เพื่อดูกระบวนการต่างๆ ได้ทั่วห้องประชุม (ยกเว้นพื้นที่ลงคะแนนเลือก สว.) ตราบเท่าที่ไม่เป็นการรบกวนการทำงานของเจ้าหน้าที่ และยังถ่ายรูปได้ในทุกขั้นตอน

เปิดพื้นที่ให้ผู้สมัครได้พูดคุย แต่ยังรัดกุมทุกขั้นตอน

ช่วงเวลา 08.00 น. ตั้งแต่เริ่มเปิดลงทะเบียน  เจ้าหน้าที่จัดที่นั่งให้ผู้สมัครทั้ง 11 คน ของอำเภอมะขามนั่งรวมกลุ่ม โดยมีการติดชื่อของผู้สมัครที่เก้าอี้ ทำให้ช่วงเวลาดังกล่าวผู้สมัครแต่ละคนจึงได้ผู้คุยแนะนำตัวกันเอง จนถึงเวลา 09.00 น. ผู้อำนวยการเลือกระดับอำเภอ อำเภอมะขามจึงเริ่มอธิบายกติกาต่างๆ ซึ่งในอำเภอมะขามไม่มีกลุ่มใดต้องเลือกกันเอง จึงข้ามไปสู่ขั้นตอนการเลือกไขว้เลย ซึ่งต้องมีการจับสายของทั้งหกกลุ่ม

ตามระเบียบ กกต. เกี่ยวกับการจับสายให้ผู้สมัครซึ่งได้รับคะแนนสูงสุดในรอบเลือกกันเองภายในกลุ่มอาชีพของแต่ละกลุ่มเป็นผู้ออกมาจับสลากสาย แต่ผู้สมัครของอำเภอมะขามไม่ได้ผ่านขั้นตอนดังกล่าว ผู้อำนวยการการเลือกฯ จึงแจ้งว่า กลุ่มที่มีผู้สมัครสองคนขึ้นไปให้เลือกว่าจะจับสลากเลือกผู้จับสลากเลือกสายหรือจะตกลงภายในกลุ่มเพื่อส่งตัวแทนกลุ่มออกมาจับแทน ซึ่งผู้สมัครทุกกลุ่มตกลงร่วมกันว่าให้ส่งตัวแทนเลยไม่ต้องจับสลากซ้ำซ้อน

หลังจากผู้อำนวยการการเลือกฯ ชี้แจงและอธิบายระเบียบต่างๆ กับผู้สมัครเสร็จสิ้น เจ้าหน้าที่ก็ใช้เวลาประมาณ 55 นาที ในการเตรียมเอกสารต่างๆ เพื่อเข้าสู่ขั้นตอนการลงคะแนน ซึ่งระหว่างที่รอเข้าสู่ขั้นตอนการลงคะแนนเจ้าหน้าที่ก็ให้ผู้สมัครสามารถเข้าห้องน้ำได้โดยมีเจ้าหน้าเดินตามประกบ ขณะเดียวกันผู้สมัครเองก็สามารถผู้คุยและเดินดูเอกสารต่างๆ ที่ถูกติดภายในห้องประชุมได้ ขั้นตอนการเตรียมเอกสารที่ค่อนข้างใช้เวลานาน เจ้าหน้าที่ก็จะเดินมาชี้แจงกับผู้สังเกตการณ์เป็นระยะว่าขั้นตอนเป็นอย่างไรทำไมถึงยังเข้าสู่ขั้นตอนการเลือกไม่ได้

จนกระทั่งเวลา 10.15 น. จึงเริ่มขั้นตอนการลงคะแนนเลือกไขว้ เจ้าหน้าที่ประกาศให้ผู้สมัครเข้าไปบริเวณสถานที่ลงคะแนน และเปิดหีบโชว์ และชี้แจงขั้นตอนการเลือกให้กับผู้สมัครอีกครั้ง เนื่องจากที่อำเภอมะขามมีผู้สมัครและกลุ่มอาชีพจำนวนไม่มาก ผู้อำนวยการเลือกฯ จึงให้การเลือกดำเนินการไปให้เสร็จที่ละกลุ่ม

ผู้สมัครทุกกลุ่มลงคะแนนเสร็จเวลาประมาณ 11.00 น. จากนั้นเจ้าหน้าที่เตรียมสถานที่เพื่อนับคะแนน โดยใช้วิธีการนับคะแนนให้เสร็จสิ้นที่ละหนึ่งสาย และยังเปิดให้ผู้สังเกตการณ์เข้าไปยังพื้นที่นับคะแนนเพื่อสังเกตการณ์นับคะแนนของเจ้าหน้าที่อีกด้วย

ไฟดับ / CCTV ไม่ติด รีบแก้ปัญหาและชี้แจงทันที

อย่างไรก็ตามในการเลือก สว. ที่อำเภอมะขาม เกิดสถานการณ์ไม่ปกติอยู่ช่วงหนึ่ง เนื่องจากมีฝนตกหนักทำให้ไฟดับในเวลาประมาณ 09.30 น. โดยไฟดับไปประมาณห้านาที ซึ่งผู้อำนวยการการเลือกฯ ได้รีบติดตามการไฟฟ้าให้มาแก้ไขสถานการณ์ และชี้แจงว่าได้แจ้งให้การไฟฟ้าเตรียมการเรื่องไฟฟ้าล่วงหน้าแล้ว ขณะเดียวกันเจ้าหน้าที่แจ้งว่าเหตุการณ์ไฟดับที่เกิดขึ้นจะต้องเขียนรายงานลงไปในบันทึกเหตุการณ์ด้วย

หลังจากไฟฟ้ากลับมาใช้งานได้ปกติ แต่จอถ่ายทอดการเลือกผ่าน CCTV ดับ ยังกลับมาใช้งานไม่ได้ ผู้สังเกตการณ์เห็นจึงได้ไปแจ้งกับเจ้าหน้าที่และได้รีบดำเนินการแก้ปัญหา หลังจากนั้นเดินมาแจ้งกับผู้สังเกตการณ์ว่า ตอนนี้จอ CCTV กลับมาถ่ายทอดได้แล้ว เนื่องจากมีคนไปเตะปลั๊กต่อCCTV หลุดไป ขณะเดียวกันเมื่อการไฟฟ้ามาเดินเครื่องปั่นไฟแล้ว ผู้อำนวยการเลือกฯ ก็มาแจ้งกับผู้สังเกตการณ์อีกครั้ง โดยกล่าวว่า ถ้าไฟดับอีกครั้งจะใช้เวลาในการจั๊มไฟสองนาที