| ช่วงเวลา | ยอดรวมตั้งแต่รัฐประหาร – 30 พฤศจิกายน 2559 | ยอดรวมเฉพาะเดือนพฤศจิกายน 2559 |
|---|---|---|
| คนถูกเรียกรายงานตัว | 922 | 4 |
| คนถูกจับกุมคุมขังจากการชุมนุมโดยสงบ | 588 | – |
| คนถูกดำเนินคดีที่ศาลทหาร | 299 | 3 |
| คนถูกดำเนินคดีที่ศาลพลเรือน | 88 | 20 |
| คนถูกดำเนินคดีฐานหมิ่นประมาท พระมหากษัตริย์ฯ (ม.112) | 90 | |
| จำนวนคนที่ถูกคุมขังด้วยคดี และที่ถูกคุมขังระหว่างพิจารณาคดี ในเดือนพฤศจิกายน 2559 | 51 | |
สถานการณ์เดือนพฤศจิกายนเริ่มต้นด้วยความตึงเครียดเมื่อมีการเปิดตัว “ศูนย์ไซเบอร์กองทัพบก” ซึ่งพัฒนามาจากศูนย์เทคโนโลยีทางทหารในวันที่ 1 พฤศจิกายน 2559 พล.อ.เฉลิมชัย สิทธิสาท ผู้บัญชาการทหารบกเผยว่า ศูนย์ฯ จะทำหน้าที่รวบรวมข้อมูลที่เข้าข่ายหมิ่นสถาบันพระมหากษัตริย์และภัยคุกคามอื่น โดยมุ่งสร้างความเข้าใจอันดีกับคนในสังคมและสื่อ เพราะในปัจจุบันมีการเผยแพร่ข้อมูลบิดเบือนจำนวนมาก ทั้งนี้ต้องทำงานควบคู่ไปกับการฝึกให้ประชาชนรู้จักแยกแยะข้อเท็จจริงก่อนส่งต่อข้อมูลในโลกออนไลน์
อย่างไรก็ตามสถานการณ์โดยรวมของเดือนนี้ถือว่ามีพัฒนาการในทางบวกบ้าง เมื่อศาลมีคำพิพากษายกฟ้องหรือไม่รับฟ้องคดีที่นักปกป้องสิทธิถูกฟ้องความผิดฐานหมิ่นประมาทและ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ จากการแสดงความคิดเห็น รวมทั้งการที่ศาลให้ประกันตัวผู้ต้องหาคดี 112 รวมสี่คนในเดือนนี้
ศาลตัดสินเป็นคุณในหลายคดีที่พยายามเปิดโปงความไม่เป็นธรรม
ในเดือนพฤศจิกายน มีคำพิพากษาหลายคดีที่ออกมาเป็นคุณกับประชาชนและนักปกป้องสิทธิมนุษยชนที่ถูกดำเนินคดีจากการเปิดเผยข้อมูลการละเมิดสิทธิมนุษยนหรือการวิพากษ์วิจารณ์บริษัทเอกชนซึ่ง โดยคดีที่ไอลอว์ติดตามอย่างใกล้ชิดมีคำพิพากษาที่เป็นคุณกับจำเลย ได้แก่คดีของอานดี้ ฮอลล์กรณีให้สัมภาษณ์สำนักข่าวอัลจาซีรา, คดี ปตท.ฟ้องแอดมินเพจ “พลังงานไทย”, คดีเหมืองทองอัครฟ้องสมลักษณ์-ธัญญารัศมิ์ และคดีบริษัททุ่งคำฟ้องไทยพีบีเอส
คดีของอานดี้ ฮอลล์
วันที่ 3 พฤศจิกายน 2559 ศาลฎีกามีคำพิพากษายกฟ้องกรณีที่บริษัทเนเชอรัล ฟรุ๊ต จำกัด ฟ้องอานดี้ ฮอลล์ นักวิจัยด้านแรงงานข้ามชาติ ในความผิดฐานหมิ่นประมาทด้วยการโฆษณา จากการให้สัมภาษณ์สำนักข่าวอัลจาซีราเกี่ยวกับข้อค้นพบในงานวิจัย ซึ่งคดีนี้เป็นหนึ่งในคดีที่บริษัทฟ้องอานดี้เพื่อตอบโต้การทำวิจัยให้องค์กรฟินวอชในประเทศฟินแลนด์ โดยงานวิจัยของอานดี้พบว่าในโรงงานของบริษัทโจทก์มีการละเมิดสิทธิแรงงานข้ามชาติชาวพม่า
อานดี้ ฮอลล์ นักวิจัยชาวอังกฤษ
ก่อนหน้านี้ในวันที่ 20 กันยายน 2559 ศาลอาญากรุงเทพใต้มีคำพิพากษาลงโทษจำคุกอานดี้เป็นเวลาสามปีและปรับเงิน 150,000 บาท ในความผิดฐานหมิ่นประมาทด้วยการโฆษณาและความผิดตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ จากการเผยแพร่รายงานที่เข้าข่ายเป็นการหมิ่นประมาทบริษัทโจทก์บนเว็บไซต์ของฟินวอทช์และจากการจัดแถลงข่าวเปิดตัวรายงานดังกล่าว สำหรับโทษจำคุกศาลมีคำสั่งให้รอการลงโทษไว้สองปี
ในวันที่ 7 พฤศจิกายน 2559 อานดี้ตัดสินใจเดินทางออกนอกประเทศโดยเปิดเผยกับสำนักข่าวบีบีซีไทยว่า จากการทำงานกว่า 11 ปีในประเทศไทย ทำให้เขา “ต้องเผชิญความรุนแรงและความเสี่ยงที่เพิ่มมากขึ้น” จึงตัดสินใจเดินทางออกนอกประเทศโดยไม่มีกำหนดกลับ นอกจากคดีแพ่งและอาญารวมสี่คดีที่อานดี้ถูกบริษัทเนเชอรัล ฟรุ๊ตฟ้องแล้ว อานดี้ยังกังวลว่าการให้ความช่วยเหลือคดีเกี่ยวกับผู้ประกอบการฟาร์มเลี้ยงไก่ในจังหวัดลพบุรีอาจทำให้เขาถูกดำเนินคดีเพิ่มอีกในอนาคต
คดีปิยะสวัสดิ์ อัมรนันท์ ฟ้องแอดมินเพจทวงคืนพลังงานไทย
วันที่ 8 พฤศจิกายน 2559 ศาลอุทธรณ์มีคำพิพากษายืนตามศาลชั้นต้นว่าศรัลย์ แอดมินเพจ “ทวงคืนพลังงานไทย” มีความผิดฐานหมิ่นประมาทและความผิดตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ เพราะเห็นว่าพยานโจทก์ยืนยันตรงกันว่าโจทก์เป็นสุจริตชนและเชื่อว่าข้อความที่จำเลยโพสต์เป็นข้อมูลเท็จเพราะโจทก์เป็นประจักษ์พยานตัวจริงเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวเอง แต่แก้คำพิพากษาในส่วนของโทษจากให้จำคุกเก้าเดือนโดยไม่รอการลงโทษ เป็นให้รอการลงโทษจำคุกไว้สามปีเพราะจำเลยไม่เคยต้องโทษจำคุกมาก่อนและการกระทำของจำเลยไม่ได้ก่อให้เกิดความเสียหายกับโจทก์มากนัก นอกจากคดีนี้ ศรัลย์ยังถูก ปตท.ฟ้องจากการโพสต์เฟซบุ๊กในเพจทวงคืนพลังงานไทยเป็นอีกคดีหนึ่ง ซึ่งคดีอยู่ในชั้นอุทธรณ์
คดีเหมืองทองฟ้องนักอนุรักษ์
ในวันที่ 9 พฤศจิกายน 2559 ศาลอาญากรุงเทพใต้มีคำสั่งไม่รับฟ้องกรณีที่สมลักษณ์ หุตานุวัตร และธัญญารัศมิ์ สินทรธรรมชัย ถูกเหมืองทองอัคราซึ่งอยู่ในจังหวัดพิจิตรฟ้องดำเนินคดีในความผิดตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯและความผิดฐานหมิ่นประมาทโดยการโฆษณา จากการโพสต์ข้อความในเฟซบุ๊กว่า เหมืองของบริษัทได้รับการยกเว้นภาษีเพราะมีสิทธิพิเศษจากการส่งเสริมการลงทุน (BOI) โดยศาลเห็นว่าจำเลยทั้งสองเป็นประชาชนมีหน้าที่เสียภาษีให้แก่รัฐ จึงมีความชอบธรรมที่จะเปิดเผยให้ประชาชนทราบถึงข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการเสียภาษีของบริษัท ทั้งมีมูลว่าข้อมูลของจำเลยเป็นความจริง ส่วนอีกคดีที่สมลักษณ์และสมิทธิ์ถูกเหมืองทองอัครฟ้องว่าทั้งสองโพสต์เฟซบุ๊กทำให้ประชาชนเข้าใจว่ากิจการเหมืองของบริษัทส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิต ในวันที่ 29 พฤศจิกายน 2559 ศาลอาญากรุงเทพใต้พิพากษาให้ยกฟ้องเพราะเชื่อว่าเป็นการติชมตามวิสัยของประชาชนพึงกระทำ ไม่ได้มีเจตนาให้โจทก์ได้รับการดูหมิ่นหรือเกลียดชัง
คดีบริษัททุ่งคำฟ้องไทยพีบีเอส
ในวันที่ 16 พฤศจิกายน 2559 ศาลอาญาสั่งยกฟ้องคดีที่บริษัททุ่งคำ เจ้าของเหมืองในอำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย ฟ้องสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส ผู้บริหาร และผู้ประกาศข่าวรายการนักข่าวพลเมืองในความผิดฐานหมิ่นประมาจากการรายงานว่าลำน้ำฮวยมีสารพิษปนเปื้อนจากการทำเหมืองแร่ของบริษัท ศาลเห็นว่าหลายหน่วยงานระบุตรงกันถึงการตรวจพบสารไซยาไนด์ในแหล่งน้ำทำให้ชาวบ้านใช้ประโยชน์ไม่ได้ จำเลยได้ทำหน้าที่สื่อนำเสนอปัญหาซึ่งเป็นการวิจารณ์โดยสุจริต ไม่เป็นความผิดฐานหมิ่นประมาท
กลุ่มคนรุ่นใหม่ที่มาให้กำลังใจรายการนักข่าวพลเมืองและสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอสแสดงความยินดีหลังฟังคำสั่งศาล
ผู้ต้องหาคดี 112 หลายรายได้รับการประกันตัว
ในวันที่ 17 พฤศจิกายน 2559 ศาลทหารกรุงเทพมีคำสั่งให้ปล่อยตัวชั่วคราว บัณฑิต อาร์ณีญาญ์ โดยใช้หลักประกันเป็นเงินสดสี่แสนบาท พร้อมเงื่อนไขห้ามเดินทางออกนอกราชอาณาจักรและห้ามเข้าร่วมชุมนุมทางการเมือง ในกรณีนี้บัณฑิตถูกจับกุมที่บ้านพักเมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2559 ตามคำร้องขอฝากขังระบุเหตุของการจับกุมว่าบัณฑิตเข้าร่วมเสวนาทางวิชาการของขบวนการประชาธิปไตยใหม่ (NDM) ซึ่งจัดขึ้นที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในวันที่ 12 กันยายน 2558 โดยในงานบัณฑิตเสนอความเห็นที่อาจเข้าข่ายเป็นการหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ฯ คดีนี้เป็นคดีมาตรา 112 คดีที่สองของบัณฑิตที่เกิดขึ้นหลังการรัฐประหาร
ในวันเดียวกันศาลทหารเชียงรายอนุญาตให้สราวุทธิ์ ช่างตัดแว่นในจังหวัดเชียงรายซึ่งถูกตั้งข้อหามาตรา 112 ประกันตัวโดยวางเงินประกันหนึ่งแสนบาท สราวุธถูกนำตัวมาฝากขังตั้งแต่วันที่ 11 ตุลาคม 2559 ก่อนหน้านี้เขาเคยขอประกันตัวสามครั้งแต่ไม่ได้รับอนุญาต
ต่อมาในวันที่ 18 พฤศจิกายน 2559 ศาลทหารกรุงเทพอนุญาตให้ฤาชา ผู้ต้องหาคดี 112 อีกคนหนึ่งซึ่งถูกจับกุมตัวเมื่อวันที่ 29 มีนาคม 2559 ประกันตัวโดยวางหลักทรัพย์ 400,000 ฤาชาเป็นผู้ป่วยจิตเภทซึ่งถูกกล่าวหาว่าโพสต์ข้อความเชื่อมโยงสถาบันกษัตริย์กับสถานการณ์บ้านเมือง โดยฤาชาระบุว่าการกระทำของตนเป็นความต้องการของพระแม่ธรณี
วันที่ 22 พฤศจิกายน 2559 ศาลจังหวัดชลบุรีให้ประกันตัว ‘เค’ (นามสมมติ) ผู้ต้องหาคดีหมิ่นประมาทพระมหากษัตริย์ฯ จากการโพสต์เฟซบุ๊กหลังการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่เก้า ในวันที่ 18 ตุลาคม 2559 ‘เค’ ถูกกลุ่มประชาชนที่ไม่พอใจไปตามตัวจากที่พักไปกราบพระบรมฉายาลักษณ์และนำตัวส่งเจ้าหน้าที่โดยระหว่างนั้นเคถูกทำร้ายร่างกายจนได้รับบาดเจ็บ
สำหรับความเคลื่อนไหวคดี 112 ที่สำคัญอื่นๆ ซึ่งเกิดขึ้นในเดือนนี้ ได้แก่ การนัดสอบคำให้การฐนกร จำเลยที่ถูกกล่าวหาว่าโพสต์ข้อความเสียดสีสุนัขทรงเลี้ยงในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่เก้า ก่อนการสอบคำให้การศาลทหารกรุงเทพอ่านความเห็นของศาลจังหวัดสมุทรปราการเกี่ยวกับเขตอำนาจศาลว่าคดีนี้อยู่ในเขตอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลทหารตามประกาศ คสช.ที่ 37/2557 แต่มีความเห็นไม่ตรงกันกับศาลทหารในบางเรื่องจึงต้องให้คณะกรรมการวินิจฉัยเขตอำนาจศาลเป็นผู้ทำความเห็น ศาลทหารจึงให้ระงับการพิจารณาคดีไว้เป็นการชั่วคราวจนกว่าจะมีคำวินิจฉัยเรื่องเขตอำนาจศาลเป็นที่สุด
พระฐนกรกลับวัดหลังศาลทหารมีคำสั่งให้ระงับการพิจารณาคดีไว้ชั่วคราวระหว่างรอคำวินิจฉัยเรื่องเขตอำนาจศาล
ความเคลื่อนไหวกรณีอื่นๆ ที่น่าสนใจ
วันที่ 3 พฤศจิกายน 2559 อัยการจังหวัดพัทลุงมีความเห็นสั่งไม่ฟ้องคคีของกู้ชาติ อดีตสมาชิกสภาจังหวัดพัทลุง ในความผิดตาม พ.ร.บ.ประชามติฯ จากการโพสต์ภาพและคลิปแสดงความเห็นวิจารณ์ร่างรัฐธรรมนูญฉบับลงประชามติ 7 สิงหาคม 2559
วันที่ 25 พฤศจิกายน 2559 ศาลทหารกรุงเทพพิพากษาจำคุกสิรภพใรความผิดฐานฝ่าฝืนคำสั่งรายงานตัวของ คสช. โดยศาลเห็นว่า คสช.เป็นรัฎฐาธิปัตย์ ประกาศคำสั่งต่างๆ จึงถือเป็นกฎหมาย แม้จำเลยจะอ้างว่าที่ไม่เข้ารายงานตัวเป็นเพราะต้องการทำอารยะขัดขืนแต่ก็ถือเป็นการทำผิดกฎหมาย พิพากษาจำคุกแปดเดือน ปรับ 12,000 บาท แต่ให้รอการลงโทษจำคุกไว้สองปี อย่างไรก็ตามเนื่องจากสิรภพถูกคุมขังระหว่างการพิจารณาคดี 112 เขาจึงไม่ได้รับการปล่อยตัว
26 พฤศจิกายน 2559 ในเวลาประมาณ 22.00 น. ผู้จัดงานเวทีสาธารณะสิทธิเยาวชนครั้งที่สองซึ่งมีกำหนดจัดงานในวันที่วันที่ 27 พฤศจิกายน 2559 ได้รับแจ้งจากสยามดิสคัฟเวอรี่เจ้าของสถานที่ที่จะใช้จัดงานว่า ขอยกเลิกการให้ใช้สถานที่ แม้ว่าก่อนหน้านี้ทั้งสองฝ่ายจะมีการทำสัญญาการใช้สถานที่ไว้แล้วก็ตาม
