ศาลอาญา ชี้ถ้อยคำ “…สถาบันกษัตริย์เป็นสถาบันทางการเมือง…” บิดเบือนข้อเท็จจริงและกฎหมาย ยืนยันปิดเว็บลงชื่อ ยกเลิก112

การไต่สวนในวันที่ 27 กุมภาพันธ์เริ่มในเวลา 10.10 น. หลังศาลไต่สวนมูลฟ้องคดีอีกคดีหนึ่งที่นัดหมายในห้องเดียวกันแล้วเสร็จ ก่อนเริ่มการไต่สวนทนายความของอานนท์ซึ่งเป็นผู้ยื่นคำร้องคัดค้าน กับตัวแทนจากกระทรวงดีอีและเจ้าหน้าที่กองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี (ปอท.) ซึ่งเป็นผู้รับมอบอำนาจจากรัฐมนตรีดีอีในการยื่นคำร้องขอให้ศาลระงับการเข้าถึงเว็บไซต์ no.112.org ไปหารือกับศาลที่หน้าบัลลังก์

เบื้องต้นศาลสอบถามฝ่ายผู้ร้องให้ระงับการเข้าถึงเว็บไซต์ว่าเนื้อหาส่วนใดที่เข้าข่ายเป็นการขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน ตำรวจซึ่งเป็นผู้ร้องอ้างว่าศาลรัฐธรรมนูญเคยมีคำวินิจฉัยในกรณีที่มีการชุมนุมเรียกร้องให้ปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์ และมีข้อเรียกร้องให้ยกเลิกมาตรา 112 เป็นส่วนหนึ่งรวมอยู่ด้วย โดยศาลรัฐธรรมนูญเห็นว่า การชุมนุมเป็นการกระทำที่เข้าข่ายล้มล้างการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข โดยคำวินิจฉัยตอนหนึ่งระบุว่า 

“…การแก้ไขรัฐธรรมนูญและกฎหมายดังกล่าว (ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 – iLaw) จะส่งผลให้สถาบันพระมหากษัตริย์ไม่อยู่ในสถานะที่เคารพสักการะ อันนำไปสู่การสร้างความปั่นป่วนและกระด้างกระเดื่องในหมู่ประชาชน เป็นการใช้สิทธิเสรีภาพที่เกินความพอเหมาะเกินควร โดยมีผลทำให้กระทบกระเทือนหรือเป็นอันตรายต่อความมั่นคงของรัฐ ความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน และจะนำไปสู่การบ่อนทำลายการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขในที่สุด”   

ศาลชี้แจงกับฝ่ายผู้ร้องในชั้นต้นโดยสรุปได้ว่า ลำพังการรณรงค์ให้แก้ไขกฎหมาย หรือการยกเลิกกฎหมายโดยปกติเป็นเรื่องที่สามารถทำได้ รวมถึงประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 สำหรับคดีนี้จะต้องดูข้อมูลที่ปรากฎบนหน้าเว็บไซต์ประกอบว่ามีเนื้อหาส่วนใดที่เข้าข่ายเป็นการผิดกฎหมายหรือมีมูลเหตุให้ระงับการเข้าถึงเนื้อหาหรือไม่ อย่างไรก็ตามเมื่ออ่านข้อความที่ปรากฎบนเว็บไซต์ในส่วนที่เป็นเหตุผลของการเสนอยกเลิกประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 ที่ความตอนหนึ่งระบุว่า “…และเพื่อให้สถาบันพระมหากษัตริย์ในฐานะสถาบันทางการเมืองที่ใช้ภาษีของประชาชน ถูกตรวจสอบได้โดยประชาชน และโดยการวิพากษ์วิจารณ์โดยสุจริต…” ศาลกล่าวว่าข้อความที่ว่าสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสถาบันทางการเมือง น่าจะเข้าข่ายเป็นการบิดเบือน ทนายความจึงขอให้ศาลนำทนายอานนท์เข้าไต่สวนในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับหลักการและเหตุผลของข้อเสนอในครั้งนี้

เบื้องต้นศาลตั้งใจจะบันทึกคำเบิกความด้วยระบบวิดีโอเพื่อให้สามารถเก็บคำเบิกความของพยานได้หมด แต่หลังเจ้าหน้าที่หน้าบัลลังก์แจ้งว่าการเปิดระบบดังกล่าวอาจใช้เวลา 15 – 20 นาที ศาลก็สั่งว่าจะใช้การไต่สวนและบันทึกคำเบิกความ โดยศาลเป็นผู้บันทึกและพิมพ์เป็นกระดาษตามปกติ

อานนท์ นำภา เบิกความโดยสรุปได้ว่า ในคดีนี้เขาเป็นผู้ยื่นคำร้องคัดค้าน และเป็นผู้ร่วมริเริ่มการรณรงค์ยกเลิกประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 โดยเปิดให้ประชาชนลงชื่อเสนอให้มีการยกเลิกมาตรา 112 เพราะเนื้อหากฎหมายมีความไม่ชอบธรรมตามระบอบประชาธิปไตยและมีอัตราโทษสูงเกินไป โดยเขาทำหน้าที่ประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนมาร่วมกันลงชื่อ ส่วนเว็บไซต์ no112.org คณะก้าวหน้าเป็นผู้จัดทำ สำหรับตัวร่างกฎหมายที่จะเสนอต่อสภา เป็นการร่วมกันทำโดยหลายภาคส่วนรวมถึงตัวเขาด้วย

เกี่ยวกับการระงับการเข้าถึงเว็บไซต์ ทนายอานนท์เบิกความว่า กระทรวงดีอีเป็นผู้ขออำนาจศาลระงับการเข้าถึงเว็บไซต์โดยที่ไม่มีการเรียกผู้ถูกปิดกั้นไปชี้แจงข้อเท็จจริง สำหรับการเข้าชื่อของประชาชนเพื่อเสนอร่างพระราชบัญญัติเป็นการกระทำโดยสันติวิธี ตามกลไกของสภา และไม่ขัดต่อรัฐธรรมนูญเพราะไม่ใช่การแก้ไขรัฐธรรมนูญในหมวดที่หนึ่ง หลังจากนั้นเป็นหนัาที่ของสภาที่จะพิจารณาว่าจะดำเนินการกับร่างกฎหมายอย่างไร

อานนท์เบิกความต่อไปว่า ในประเทศประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์ปกครองในหลายๆ ประเทศก็ไม่ได้มีกฎหมายลักษณะเดียวกับมาตรา 112 ของไทย ขออ้างส่งบทความเกี่ยวกับการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบมีพระมหากษัตริย์ในประเทศอื่นๆ ซึ่งศาลรับไว้ แต่เมื่อทนายขอให้อานนท์อธิบายเกี่ยวกับคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญเรื่องสถานะอันล่วงละเมิดไม่ได้ของพระมหากษัตริย์และขออ้างส่งบทความของนักวิชาการซึ่งเขียนในประเด็นดังกล่าว ศาลไม่รับเอกสารดังกล่าวเข้าสำนวนโดยให้เหตุผลว่า ประเด็นดังกล่าวเป็นปัญหาข้อกฎหมายที่ศาลจะเป็นผู้วินิจฉัยเอง 

เกี่ยวกับถ้อยคำตามเหตุผลในการเสนอกฎหมายที่ระบุว่าสถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสถาบันทางการเมือง อานนท์เบิกความว่าถ้อยคำว่า สถาบันทางการเมือง เป็นถ้อยคำทางรัฐศาสตร์และเป็นถ้อยคำกลางๆ ไม่ได้มีความหมายบวกหรือลบ 

อานนท์เบิกความต่อไปว่า หากมาตรา 112 ถูกยกเลิก การวิพากษ์วิจารณ์พระมหากษัตริย์โดยสุจริตตามระบอบประชาธิปไตยจะเป็นสิ่งที่สามารถทำได้ โดยอาจไปปรับแก้กฎหมายในส่วนของกฎหมายหมิ่นประมาทบุคคลธรรมดา แต่อาจกำหนดโทษให้สูงกว่ากฎหมายหมิ่นประมาทบุคคลทั่วไป โดยมีสาระสำคัญคือย้ายกฎหมายออกจากหมวดความมั่นคงและให้มีการยกเว้นความผิดสำหรับการติชมโดยสุจริตเช่นเดียวกับกฎหมายหมิ่นประมาทบุคคลธรรมดา

ในส่วนของผลกระทบที่เกิดขึ้นหลังเว็บไซต์ถูกระงับการเข้าถึง อานนท์เบิกความว่าเมื่อเว็บไซต์ถูกระงับการเข้าถึงส่งผลให้ไม่สามารถระดมรายชื่อประชาชนได้ ทำให้การรณรงค์ต้องสะดุดและไม่สามารถนำเสนอร่างกฎหมายต่อสภาได้

หลังการไต่สวนอานนท์เสร้จสิ้น ทนายความของผู้ร้องคัดค้านขอนำพยานผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายระหว่างประเทศโดยเฉพาะด้านสิทธิเสรีภาพที่ไทยมีพันธกรณีเข้าเบิกความ แต่ศาลเห็นว่า เป็นประเด็นปัญหาข้อกฎหมายตามหมายไทย จึงไม่มีความจำเป็นต้องไต่สวน และนัดฟังคำสั่งว่าจะให้เพิกถอนการปิดกั้นเว็บไซต์หรือไม่ในวันที่ 1 มีนาคม 2566 เวลา 14.00 น. 

ทั้งนี้ระหว่างการไต่สวนศาลระบุกับทนายอานนท์ในทำนองว่า การเขียนเหตุผลของการเสนอกฎหมายว่า สถาบันพระมหากษัตริย์เป็นสถาบันทางการเมือง แล้วทนายอานนท์ระบุว่าเป็นคำกลางๆทางรัฐศาสตร์ ก็เป็นความเห็นในฐานะผู้เสนอกฎหมาย แต่ศาลต้องตีความตามที่วิญญูชนจะเข้าใจเมื่อเห็นข้อความเท่าที่ปรากฎในร่างกฎหมายบนเว็บไซต์ เพราะตัวผู้เสนอร่างดังกล่าวคงไม่สามารถไปอธิบายให้คนที่เห็นข้อความเข้าใจในรายละเอียดได้