Vote62 เป็นเว็บไซต์รายงานผลคะแนนการเลือกตั้งของของประชาชน เว็บไซต์นี้เริ่มเปิดใช้งานในเดือนมีนาคม 2562 เมื่อประเทศไทยจัดการเลือกตั้งทั่วไปครั้งแรกหลังการรัฐประหาร 2557 ครั้งนั้นกติกาการเลือกตั้งเปรียบได้กับกลเกมที่ คสช. วางไว้เพื่อสืบทอดอำนาจของตนเอง ขณะเดียวกันผู้กำกับดูแลให้เลือกตั้งเกิดขึ้นอย่างคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ก็มีที่มาจากคสช. นำไปสู่การสร้างแพลตฟอร์มอย่าง Vote62 เพื่อให้แน่ใจว่า การเลือกตั้งมีความโปร่งใสตั้งแต่กระบวนการขานนับคะแนน การขีดคะแนนและการรวมคะแนนจากหน้าหน่วยเลือกตั้ง
การตรวจสอบความโปร่งใสในการจัดการเลือกตั้งนี้จำเป็นต้องอาศัยอาสาสมัครทั่วไปช่วยกันจับจากการนับคะแนนหลักแสนคนเพื่อให้ครอบคลุมทุกหน่วยเลือกตั้ง อย่างไรก็ตามในการเลือกตั้งทั่วไป 2562 ปัญหาการนับคะแนนและรายงานคะแนนของ กกต. ยังไม่เป็นที่ประจักษ์ชัด และกิจกรรมใหม่นี้ยังไม่เป็นที่รู้จัก จึงมีอาสาสมัครไม่มากพอที่จะได้การรายงานผลคะแนนเลือกตั้งที่เที่ยงตรงและครอบคลุมอย่างที่คาดหวังไว้ หลังจากนั้นเว็บไซต์ Vote62 ยังเปิดรับการมีส่วนร่วมมาตลอดตั้งแต่การเลือกตั้งองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.), การเลือกตั้งซ่อม และการเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เป็นโอกาสให้ Vote62 เรียนรู้พัฒนาตัวเองในเชิงระบบเรื่อยมา และพัฒนาครั้งสำคัญอีกครั้งเพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการเลือกตั้งในเดือนพฤษภาคม 2566
สถานการณ์ในเดือนกุมภาพันธ์ 2566 กกต. ยกเลิกการรายงานผลแบบเรียลไทม์ สืบเนื่องจากเลือกตั้ง 2562 ผลคะแนนแบบเรียลไทม์ขาดหายเป็นช่วงๆ และมีคะแนนที่เพิ่มลดผิดสังเกต สร้างความกังขาแก่ประชาชนที่ติดตาม ข้อกังขาดังกล่าวทาง กกต. เองก็ไม่เคยทำให้กระจ่างได้สำเร็จ แม้จะมีนักวิชาการคอมพิวเตอร์เสนอแผนการพัฒนาระบบให้ดีขึ้น แต่ กรรมการ กกต. ก็ปัดตกแผนการดังกล่าวเนื่องจากไม่แน่ใจว่าจะไม่เกิดความผิดพลาดให้ประชาชนสงสัยได้อีก จนะกระทั่งเดือนมีนาคม 2566 ก็ยังไม่มีความชัดเจนว่า กกต. จะใช้ระบบใดในการสร้างรายงานผลคะแนนให้ถูกต้องและน่าเชื่อถือ
ความถดถอยในการรายงานผลคะแนนการเลือกตั้งอย่างโปร่งใส ยิ่งทำให้การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนทวีความสำคัญขึ้น
ในการเลือกตั้ง 2566 เราในฐานะทีมงาน Vote62 อยากชวนทุกคนมามีส่วนร่วมกับการรายงานผลคะแนน การลงมือ ลงแรงของประชาชนทุกคนเป็นส่วนหนึ่งของการมีส่วนร่วมในการสร้างการเลือกตั้งที่โปร่งใส และการพัฒนาฐานข้อมูลเปิดให้ประชาชนร่วมกันตรวจสอบว่า การขานคะแนน การขีดคะแนน การรวมคะแนน มาจนถึงการรายงานผลในใบรายงานผลคะแนน ส.ส. 5/18 ถูกต้องตรงกันหรือไม่ รวมทั้งยังเป็นการแสดงให้กกต.ดูว่า การรายงานผลคะแนนเลือกตั้งอย่างรวดเร็วและโปร่งใสตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำทำได้จริง
สำหรับอาสาสมัคร “จับตา” การนับคะแนนทุกคนที่พร้อมมีส่วนร่วมในกิจกรรมครั้งนี้ มีขั้นตอนการทำงาน ดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 ก่อนอื่นกดสมัครเป็นอาสากับเราก่อน เข้าไปกรอกรายละเอียดให้ครบ และอย่าลืมสแกนเข้ากลุ่มไลน์เพื่อที่จะรับข่าวสารที่ “จำเป็น” สำหรับเหล่าอาสาสมัคร โดยเมื่อใกล้ถึงวันเลือกตั้งจริงทาง กกต. “น่าจะ” เปิดเผยข้อมูลที่ตั้งหน่วยเลือกตั้งทั้งประเทศ วันนั้นเราจะขอให้ทุกคนสมัครอีกครั้งโดยกำหนดหน่วยเลือกตั้งที่สามารถไปจับตาการนับคะแนนได้ เพื่อให้อาสาสมัครคนอื่นๆ เลือกสมัครลงหน่วยที่ยังเหลือว่างอยู่
ขั้นตอนที่ 2 สำหรับคนที่อาศัยอยู่ในเขตเมืองที่มีคนอยู่หนาแน่น แต่มีทะเบียนบ้านอยู่ในพื้นที่ชนบท ถ้าเป็นไปได้ต้องขอ “เชิญชวน” ให้ทุกคนเตรียมตัวกลับบ้านไปเลือกตั้งในภูมิลำเนาของตัวเองและไปจับตาการนับคะแนนในพื้นที่บ้านเกิดของตัวเอง เนื่องจากในเขตเมืองน่าจะมีคนอยู่เยอะและจากสถิติที่ผ่านมาอาสาสมัครของเรากระจุกตัวอยู่ที่กรุงเทพมหานครเป็นส่วนใหญ่ เรายังขาดแคลนอาสาสมัครในต่างจังหวัดมากๆ
ขั้นตอนที่ 3 ก่อนวันเลือกตั้งจริง มาลองซ้อมๆ รายงานการนับคะแนนจากหน้าหน่วยเลือกตั้งกันหน่อย เข้า Vote62.com/demo จิ้มไปเลยที่รายงานการนับคะแนน หากเว็บไซต์ของเราใช้ยากหรือมีข้อผิดพลาดอย่างไร แชทมาบอกเราได้เลย
ขั้นตอนที่ 4 เข้าไปที่แล้วก็เลือกพื้นที่ที่เราจะไปจับตาการนับคะแนน เลือกจังหวัด เลือกอำเภอ เลือกตำบล เลือกเขตเลือกตั้งและหน่วยเลือกตั้ง รายละเอียดเหล่านี้ในวันเลือกตั้งจริง จะเขียนอยู่ชัดเจนบนป้ายไวนิลหน้าหน่วยเลือกตั้งที่เราสังเกตการณ์ กรอกตามนั้นได้เลย และจำเป็นต้องกรอกให้ครบ เมื่อกดครบแล้วก็ตกลงไปขั้นตอนต่อไปได้
ขั้นตอนที่ 5 ถ่ายภาพ และอัพโหลดภาพที่เราถ่าย ได้แก่
- ป้ายไวนิลหน้าหน่วย ที่ระบุข้อมูลชัดเจนว่า อยู่ที่ไหน
- ภาพกระดาษขีดคะแนนส.ส. ทั้งแบบแบ่งเขตและบัญชีรายชื่อ ทุกแผ่น
- ใบรวมคะแนนส.ส. 5/18
โดยระบบจะมีข้อความแนะนำให้ทำทีละขั้นตอนว่า เราต้องทำอะไรบ้าง ปรากฏอยู่ด้านมุมขวาบน
ขั้นตอนที่ 6 หลังอัพโหลดภาพกระดานนับคะแนนส.ส.แบบแบ่งเขต จะมีปุ่มให้กดเข้าไปกรอกคะแนน กดเข้ามาจะเจอหน้านี้ให้เรากรอกคะแนนของผู้สมัครส.ส. แต่ละคนได้เลย และทำเช่นเดียวกันกับกระดานนับคะแนนส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ ขั้นตอนการกรอกข้อมูลให้เป็นตัวเลข ต้องทำด้วยความระมัดระวัง ไม่ต้องรีบร้อน แต่จำเป็นต้องกรอกให้ถูกต้อง ซึ่งจะช่วยให้การรายงานผลคะแนนรวมบนเว็บไซต์ Vote62 รวดเร็วขึ้น
ขั้นตอนที่ 7 เมื่อทำครบทุกขั้นตอนแล้วระบบจะขึ้นว่า “คุณทำครบทุกขั้นตอนแล้ว” ใครไม่แน่ใจสามารถกดเข้าไปแก้ไขคะแนนใหม่ได้ ส่วนใครมั่นใจแล้วยังมีแรงไปต่อที่หน่วยเลือกตั้งใกล้เคียงได้ ก็ช่วยกันไปต่อโดยกด “เปลี่ยนหน่วยเลือกตั้ง”