ประชุมสภา: สภาล่มครั้งที่ 19 ร่าง พ.ร.ป.เลือกตั้ง ส.ส. มีแนวโน้มพลิกกลับไปสูตรหาร 100

10 สิงหาคม 2565 ที่ประชุมรัฐสภามีนัดพิจารณาร่างพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือ ร่าง พ...เลือกตั้ง ส.. ในวาระสอง ซึ่งเป็นการพิจารณาให้ความเห็นชอบแบบรายมาตรา โดยในวันดังกล่าว สภาได้พิจารณาไปถึงมาตรา 24/1 แต่ทว่า ผลการลงมติในมาตราดังกล่าวมีไม่ถึงจำนวนกึ่งหนึ่งของสมาชิกรัฐสภา ทำให้ พลเพชร วิชิตชลชัย ที่ทำหน้าที่เป็นประธานรัฐสภาสั่งปิดการประชุม

อย่างไรก็ดี ตามรัฐธรรมนูญ ปี 2560 และข้อบังคับการประชุมรัฐสภา กำหนดให้รัฐสภาต้องพิจารณา ร่าง พ...เลือกตั้ง ส.. ให้เสร็จภายใน 180 วัน ซึ่งจะครบกำหนดในวันที่ 15 สิงหาคม 2565 ถ้าหากว่า รัฐสภาพิจารณาไม่ทัน จะถือว่า รัฐสภาให้ความเห็นชอบกับร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. ที่เป็นร่างหลักในการพิจารณาวาระที่สอง กล่าวคือ จะถือว่า ร่างกฎหมายที่คณะรัฐมนตรีเป็นผู้เสนอจะผ่านความเห็นชอบจากสภา

หาก ร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. ฉบับ ครม. ผ่านความเห็นชอบจากสภา จะทำให้สูตรคำนวณที่นั่ง ส.. กลับไปเป็นสูตรหาร 100” ซึ่งสอดคล้องกับเจตนารมณ์การแก้ไขรัฐธรรมนูญ ปี 2560 ในปี 2564 ที่ต้องการใช้ระบบเลือกตั้งแบบคู่ขนานกล่าวคือ แยกการคำนวณที่นั่ง ส..แบบแบ่งเขต และ แบบบัญชีรายชื่อออกจากกันตามบัตรเลือกตั้ง คล้ายกับระบบเลือกตั้งในรัฐธรรมนูญ ปี 2540 แต่ทว่า ผลกระทบอื่นๆ ได้แก่ เนื้อหาที่มีการปรับแก้ในชั้นกรรมาธิการก็จะหายไปด้วย อาทิ  เรื่องการอำนวยความสะดวกของประชาชนในการเลือกตั้ง และการบังคับให้คณะกรรมการการเลือกตั้งต้องเปิดเผยข้อมูลผลการเลือกตั้งแบบอิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น

ที่ผ่านมา รัฐสภาใช้เวลาในการพิจารณา ร่าง พ...เลือกตั้ง ส.. ในวาระสอง เป็นเวลาเกือบหนึ่งเดือน เนื่องจาก ในวันที่ 6 กรกฎาคม 2565 มติเสียงข้างมากของรัฐสภา ที่ประกอบไปด้วย ส.. ฝ่ายรัฐบาล และสมาชิกวุฒิสภา (..) ได้หักมติ กมธ.เสียงข้างมาก ด้วยการให้ความเห็นชอบกับ กมธ.เสียงข้างน้อย ของ ระวี มาศฉมาดล ส..พรรคพลังธรรมใหม่ ที่เสนอให้เปลี่ยนวิธีการคำนวณที่นั่ง ส.. จากสูตรหาร 100 เป็นสูตรหาร 500 และทำให้ระบบเลือกตั้งแบบคู่ขนาน กลายเป็น ระบบเลือกตั้งแบบสัดส่วน ที่เอาคะแนนของพรรคมาเป็นตัวตั้งในการกำหนดจำนวน ส.. ของแต่ละพรรค

เหตุการณ์ดังกล่าว เกิดขึ้นท่ามกลางกระแสข่าวว่า พล..ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้ขอกับรัฐมนตรีที่เป็นพรรคร่วมรัฐบาลให้แก้สูตรคำนวณการเลือกตั้งใหม่ เนื่องจาก หากใช้ระบบเลือกตั้งแบบคู่ขนานตามรัฐธรรมนูญ ปี 2540 จะทำให้พรรคเพื่อไทย กลับมาครองเสียงข้างมากอีกครั้ง เหมือนสมัยรัฐบาลทักษิณ ชินวัตร ประกอบกับมีกระแสข่าวด้วยว่า การแก้กลับมาเป็นสูตรหาร 500 คือ การตอบแทนพรรคการเมืองขนาดเล็กก่อนจะมีการลงมติอภิปรายไม่ไว้วางใจในวันที่ 23 กรกฎาคม 2565 ที่ผ่านมา

แต่ความวุ่นวายในการพิจารณาร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. ไม่ได้มีแค่นั้น เพราะเมื่อวันที่ 3 สิงหาคม 2565 ประธานสภาต้องสั่งปิดการประชุมเนื่องจากมีสมาชิกมาแสดงตนเป็นองค์ประชุมไม่ถึงกึ่งหนึ่งของสมาชิกรัฐสภา ท่ามกลางกระแสข่าวว่า ฝ่ายรัฐบาลต้องการพลิกกลับมาใช้สูตรหาร 100 อีกครั้ง สอดคล้องกับการให้ข่าวของพรรคการเมืองขนาดเล็กว่า อาจถูกหลอกให้ลงมติไว้วางใจรัฐบาล

จนกระทั่งในวันที่ 10 สิงหาคม 2565 ก่อนเข้าวาระการพิจารณา ร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. พรรคเพื่อไทย นำโดย ส..ชลน่าน ศรีแก้ว หัวหน้าพรรค ได้ขอยื่นญัตติให้มีการนับองค์ประชุมรัฐสภา ท่ามกลางเสียงคัดค้านของ ส.. ฝ่ายรัฐบาล แต่ ชวน หลีกภัย ประธานรัฐสภา ได้สั่งให้มีการลงมติตามญัตติที่ ส..ชลน่าน เสนอ โดยผลปรากฎว่า มีผู้เข้าร่วมประชุมจำนวน 376 คน และเสียงข้างมากจำนวน 283 เสียง ไม่เห็นด้วยกับญัตติของ ส..ชลน่าน ทำให้ประธานรัฐสภาดำเนินการประชุมเพื่อพิจารณาร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. ต่อไป

ต่อมา หลังการอภิปรายในมาตรา 24/1 ของ ร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. มีการขอให้นับองค์ประชุมด้วยการขานชื่อก่อนการลงมติ ทำให้ พรเพชร วิชิตชลชัย รองประธานรัฐสภาที่ทำหน้าที่แทนประธานสภา ต้องเปิดให้มีการขานชื่อเพื่อนับองค์ประชุม แต่ผลสุดท้าย พบว่า มีผู้มาแสดงตนเป็นองค์ประชุมจำนวน 403 คน ซึ่งเกินกว่ากึ่งหนึ่งของสมาชิกทั้งหมด พรเพชร จึงได้ดำเนินการลงมติต่อ แต่ทว่า หลังเปิดให้มีการลงมติ กลับมีจำนวนสมาชิกมาลงมติน้อยกว่าองค์ประชุมขั้นต่ำ ทำให้ พรเพชร สั่งปิดการประชุมสภา และเลื่อนการพิจารณา ร่าง พ...เลือกตั้ง ส..ออกไป

อย่างที่กล่าวไปในตอนต้น หากรัฐสภาพิจารณา ร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. ไม่แล้วเสร็จใน 180 วัน หรือ ภายใน 15 ..นี้ จะถือว่า รัฐสภาให้ความเห็นชอบกับ ร่าง พ...การเลือกตั้ง ส.. ฉบับ ครม. และเปลี่ยนสูตรคำนวณที่นั่ง ส.. กลับไปเป็นสูตรหาร 100” อีกครั้ง