เลือกตั้งอบต. อย่าเพิ่งย้ายทะเบียนบ้าน มีชื่อในทะเบียนบ้านไม่ถึงหนึ่งปี ไม่มีสิทธิเลือกตั้งท้องถิ่น

16 สิงหาคม 2564 สำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน (สผผ.) เผยแพร่คำวินิจฉัยผู้ตรวจการแผ่นดิน กรณีที่อัมรินทร์ สายจันทร์ และปราติหารย์ มีคุณ ยื่นคำร้องให้พิจารณาว่ามาตรา 38 (3) ของพระราชบัญญัติการเลือกตั้งสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น พ.ศ. 2562 ซึ่งกำหนดให้บุคคลที่มีสิทธิเลือกตั้งท้องถิ่นจะต้องมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตเลือกตั้งติดต่อกันไม่น้อยกว่าหนึ่งปีนับถึงวันเลือกตั้ง ขัดต่อรัฐธรรมนูญหรือไม่ เนื่องจากเป็นการตัดสิทธิเลือกตั้งของบุคคล ละเมิดสิทธิเสรีภาพ และสร้างความไม่เป็นธรรมเกินสมควรแก่เหตุ
ผู้ตรวจการแผ่นดินวินิจฉัยแล้วมีหนังสือตอบกลับว่าบทบัญญัติดังกล่าวไม่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ การกำหนดให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งท้องถิ่นจะต้องมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตเลือกตั้งติดต่อกันไม่น้อยกว่าหนึ่งปีนับถึงวันเลือกตั้งนั้น เนื่องมาจากต้องการให้ประชาชนในเขตเลือกตั้งมีความคุ้นเคยและรับทราบปัญหาในพื้นที่เสียก่อน และยังเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดการทุจริตโดยจ้างให้ประชาชนย้ายทะเบียนบ้านไปเขตเลือกตั้งบางเขต ผู้ตรวจการแผ่นดินยังเห็นว่าหลักเกณฑ์นี้ไม่ขัดต่อสิทธิพื้นฐานในการเลือกถิ่นที่อยู่ของประชาชน เพราะประชาชนยังคงมีเสรีภาพในการเลือกถิ่นที่อยู่ของตนเอง นอกจากนี้ หากย้ายทะเบียนบ้านในเขตการปกครองส่วนท้องถิ่นเดียวกัน ก็ยังคงมีสิทธิในการเลือกตั้งอยู่
การยื่นคำร้องครั้งนี้มีต้นเหตุมาจากการเลือกตั้งองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม 2563 ซึ่งเป็นการเลือกตั้งท้องถิ่นครั้งแรกภายใต้กฎหมายฉบับใหม่ที่ร่างขึ้นในสมัยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ทำให้มีหลักเกณฑ์ใหม่ ๆ เพิ่มขึ้นมาเป็นจำนวนมาก รวมถึงการกำหนดว่าผู้มีสิทธิเลือกตั้งท้องถิ่นจะต้องมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านไม่น้อยกว่าหนึ่งปีนับถึงวันเลือกตั้ง ส่งผลให้มีประชาชนจำนวนมากเสียสิทธิเลือกตั้ง อบจ.
คำวินิจฉัยของผู้ตรวจการแผ่นดินจะส่งผลโดยตรงต่อการเลือกตั้งสมาชิกและนายกองค์การปกครองส่วนตำบล (อบต.) ที่จะมีขึ้นในวันที่ 28 พฤศจิกายน 2564 บุคคลที่ย้ายทะเบียนบ้านออกจากตำบลเดิมก่อนวันดังกล่าว ก็จะขาดคุณสมบัติและถูกตัดมีสิทธิเลือกตั้ง อบต. ในครั้งนี้ ดังนั้น ใครที่มีแผนจะย้ายทะเบียนบ้านในระยะเวลาอันใกล้ และมีความประสงค์จะเลือกตั้ง อบต. อาจจะต้องรอให้ผ่านวันเลือกตั้งไปเสียก่อนแล้วค่อยดำเนินการย้ายทะเบียนบ้าน