เนื่องจากในวันเลือกตั้งล่วงหน้ามีกรณีที่เจ้าหน้าที่ของ กกต. แจกบัตรลงคะแนนผิดเขตให้กับผู้มาใช้สิทธิจำนวนมาก และผู้มาใช้สิทธิได้กากบาทไปบนบัตรที่ผิดเขตนั้น ซึ่งต่อมา กกต. อธิบายว่า กรณีเช่นนี้จะถูกนับเป็นบัตรเสีย ปริมาณความเสียหายที่เจตจำนงของประชาชนจะไม่ถูกนับยังไม่อาจประเมินได้ โดยมีผู้ให้ข้อมูลกับไอลอว์อย่างน้อย 109 คนแล้วว่า ได้รับบัตรเลือกตั้งผิดเขต
จนก่อนถึงวันนับคะแนน ทาง กกต. ก็ยังไม่ได้แสดงความพยายามที่จะตรวจสอบหาข้อเท็จจริงว่า มีการแจกบัตรเลือกตั้งผิดเขตไปจำนวนเท่าใด และการแจกบัตรผิดนั้นจะส่งผลกระทบต่อคะแนนที่ประชาชนออกเสียง และกระทบต่อผลรวมการเลือกตั้งมากน้อยเพียงใด ประชาชนจึงต้องช่วยกันออกแรงทำข้อมูลขึ้นเองเพื่อประเมินความเสียหายที่เกิดขึ้นจากความบกพร่องของ กกต. ครั้งนี้
ไอลอว์ ขอเชิญชวนประชาชนที่พอมีเวลาว่างในช่วงเย็นวันที่ 24 มีนาคม 2562 ไปสังเกตการณ์และจดบันทึกข้อมูลการนับคะแนนจากหีบเลือกตั้งที่มาจากการใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้าในทุกเขตที่สามารถไปได้ เพื่อพยายามหาคำตอบว่า มีการแจกบัตรเลือกตั้งผิดจำนวนประมาณเท่าใด และส่งผลกระทบต่อผลรวมการเลือกตั้งหรือไม่ มากน้อยเพียงใด โดยทุกคนสามารถมีส่วนร่วมได้
ขั้นตอนการปฏิบัติ
1) ศึกษาก่อนว่า ในแต่ละเขตเลือกตั้งที่สะดวกเดินทางไปสังเกตการณ์จะจัดการนับคะแนนบัตรเลือกตั้งที่ได้จากการเลือกตั้งล่วงหน้าที่สถานที่ใด ซึ่งแต่ละเขตเลือกตั้งจะจัดสถานที่สำหรับนับบัตรเลือกตั้งที่ได้จากการเลือกตั้งล่วงหน้าเขตละหนึ่งแห่ง สำหรับเขตเลือกตั้งในกรุงเทพมหานคร ดูได้จาก ลิงก์นี้ แต่เขตเลือกตั้งในต่างจังหวัดต้องสอบถามจากสำนักงาน กกต. ของแต่ละเขตเองโดยตรง
2) ผู้สังเกตการณ์ควรเตรียมกระดาษโน็ตและปากกาจากบ้านไปเอง เดินทางไปถึงสถานที่นับคะแนนก่อนเวลา 17.00 น. เล็กน้อย ซึ่งสถานที่นับคะแนนโดยส่วนใหญ่แล้วน่าจะใช้เป็นหน่วยเลือกตั้งในวันจริงด้วย ซึ่งแต่ละหน่วยเมื่อปิดหีบแล้วก็จะนับคะแนนกันตรงนั้น จึงน่าจะมีการนับคะแนนหลายหีบพร้อมกันในสถานที่เดียวกัน ผู้สังเกตการณ์ควรไปสอบถามเจ้าหน้าที่ให้แน่ใจว่า หีบไหนและจุดใดจะเป็นที่นับคะแนนสำหรับบัตรเลือกตั้งที่ได้จากการเลือกตั้งล่วงหน้า
3) นั่งรอดูการนับคะแนนให้ถูกจุดว่า เป็นจุดที่จะนับคะแนนสำหรับบัตรเลือกตั้งที่ได้จากการเลือกตั้งล่วงหน้า โดยอยู่หลังเส้นเชือกที่เจ้าหน้าที่กำหนดไว้ ไม่รบกวนการทำงานของเจ้าหน้าที่
4) สังเกตการณ์กระบวนการเปิดหีบเพื่อนับคะแนนว่าทุกอย่างเป็นไปตามขั้นตอน ดังนี้
4.1 หีบเลือกตั้งจะต้องนำออกมาโดยกรรมการสามคน หีบต้องถูกปิดผนึกไว้ ใส่สายรัดหรืออุปกรณ์อื่นด้วย
4.2 แต่ละหีบจะใส่ซองจดหมายที่บรรจุบัตรเลือกตั้ง หีบละ 600 ใบ โดยประมาณ
4.3 การเปิดหีบ และการนับคะแนนต้องทำโดยเปิดเผยต่อหน้าประชาชนทั่วไป
5) สังเกตการณ์การนับคะแนนตั้งแต่การเปิดหีบ การเปิดซองเพื่อนำบัตรเลือกตั้งออกจากซอง และการขานคะแนน โดยข้อมูลที่ต้องการให้สังเกตและจดบันทึกอย่างเป็นพิเศษ เพื่อการรวบรวมข้อมูลและประเมินความเสียหาย มีดังนี้
5.1) มีบัตรที่ถูกขานว่า เป็นบัตรเสีย เนื่องจากเป็นบัตรผิดเขต แต่ว่า ผู้ใช้สิทธิได้กากบาทแสดงเจตจำนงอย่างถูกต้องทั้งหมดกี่ใบ
5.2) ในบรรดาบัตรเสียเนื่องจากเป็นบัตรผิดเขต ประชาชนแสดงเจตจำนง เลือกพรรคการเมืองใดบ้าง อย่างละกี่คะแนน
5.3) ถ้าเป็นไปได้ สังเกตและจดบันทึกว่า ในบรรดาบัตรเสีย เนื่องจากเป็นบัตรผิดเขต เป็นบัตรของเขตเลือกตั้งใด จังหวัดใด
6) ดูการนับคะแนนสำหรับบัตรที่ได้จากการเลือกตั้งล่วงหน้าในเขตนั้น จนนับคะแนนเสร็จสิ้น ส่งข้อมูลทั้งหมดตามข้อ 5) มาที่อีเมล์ [email protected] หรือ หลังไมค์เฟซบุ๊กเพจ iLaw ภายในวันที่ 25 มีนาคม 2562